રક્ષાબંધન પર સ્વર્ગસ્થ ભાઈની ખોટ સાલે છે?:ઘરે મેમરી-કોર્નર બનાવી યાદો સજાવો; તમને ખુશ જોઈ ભાઈનો આત્મા હરખાશે
પ્રશ્ન- હું જયપુરથી છું. મારી બે દીકરીઓ છે, એક 12 વર્ષની છે અને બીજી 9વર્ષની છે. અમારા પરિવારમાં એક દીકરો પણ હતો, જે અમારા બધાનો પ્રાણ હતો. પરંતુ લગભગ એક વર્ષ પહેલા, 6 વર્ષની ઉંમરે, તેનું સાપ કરડવાથી મૃત્યુ થયું. આ ઘટના અમારા માટે જીવનનો સૌથી મોટો આઘાત હતો. હવે રક્ષાબંધનનો તહેવાર નજીક આવી રહ્યો છે. આ પહેલી વાર હશે જ્યારે મારી દીકરીઓ રક્ષાબંધનના દિવસે પોતાના ભાઈને પોતાની નજર સામે નહીં જુએ. જેમ જેમ તહેવાર નજીક આવી રહ્યો છે તેમ તેમ બંનેની ઉદાસી વધતી જાય છે. તેમના ચહેરા પર નિરાશા સ્પષ્ટ દેખાય છે અને તેમને રોજિંદા કામો કરવાનું પણ મન થતું નથી. થોડા દિવસ પહેલા, બંનેએ મને માસૂમિયત અને પીડાથી ભરેલા અવાજમાં પૂછ્યું, "મમ્મી, અમારો ભાઈ હવે આ દુનિયામાં નથી રહ્યો... આ વખતે અમે કોને રાખડી બાંધીશું?" તેમનો આ પ્રશ્ન સાંભળીને, હું મારી જાતને કાબુમાં રાખી શકી નહીં અને રડવા લાગ્યો. મારી આંખોમાં આંસુ જોઈને, મારી બંને દીકરીઓ પણ રડવા લાગી. કોઈક રીતે મેં પરિસ્થિતિને કાબુમાં લીધી. હવે મને સમજાતું નથી કે મારી દીકરીઓને આ કેવી રીતે સમજાવું? કૃપા કરીને મને મદદ કરો. નિષ્ણાત: ડૉ. અમિતા શ્રૃંગી, સાઇકોલોજિસ્ટ, ફેમિલી એન્ડ ચાઇલ્ડ કાઉન્સેલર, જયપુર જવાબ- તમારા પ્રશ્નમાં એક ઊંડો ભાવનાત્મક અનુભવ સમાયેલો છે. તમે ફક્ત તમારા પુત્રને જ નહીં, પરંતુ પરિવારના ભાવનાત્મક સંતુલનનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ પણ ગુમાવ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં, તમે અને તમારી પુત્રીઓ આ સમયે બેવડા આઘાતમાંથી પસાર થઈ રહ્યા છો. પ્રથમ, ભાઈ અને પુત્રના મૃત્યુનું ઊંડું દુઃખ અને બીજું, તહેવારના પ્રસંગે તેમની ગેરહાજરીથી વધેલો ખાલીપો. આવી પરિસ્થિતિમાં દુઃખ થવું સ્વાભાવિક છે. પરંતુ જો તમે પોતે આ સમયે ધીરજ ગુમાવશો, તો બાળકો માટે તેનો સામનો કરવો વધુ મુશ્કેલ બનશે. ખરેખર, બાળકો પુખ્ત વયના લોકોની જેમ કોઈપણ લાગણીઓ કે દુઃખને સહન કરી શકતા નથી. આવી સ્થિતિમાં, સૌ પ્રથમ, તમારા દુઃખને થોડા સમય માટે બાજુ પર રાખો અને બાળકોને ટેકો આપો કારણ કે તેમને આ સમયે તમારા સાથની વધુ જરૂર છે. બાળકોને એવું અનુભવ કરાવો કે તેમનું દુઃખ વાજબી છે અને તેને વ્યક્ત કરવું ખોટું નથી. પણ તેને લાંબા સમય સુધી આ દુઃખમાં ડૂબેલા રહેવાથી પણ અટકાવો. તમે તેમને કહી શકો છો કે "હા, આપણે બધા ભાઈને ખૂબ જ યાદ કરીએ છીએ અને આ એકદમ સામાન્ય છે." જ્યારે બાળકો જુએ છે કે માતાપિતા લાગણીઓને દબાવવાને બદલે સ્વીકારે છે, ત્યારે તેઓ તમારી સાથે તેમની લાગણીઓ શેર કરે છે.' ભાઈની ગેરહાજરીમાં પહેલી વાર રક્ષાબંધન ઉજવવું એ દીકરીઓ માટે ભાવનાત્મક પડકાર છે. પરંતુ સકારાત્મક વલણ સાથે, તમે આ દિવસને પ્રેમ, યાદો અને સંબંધોને સાચવવાની તક બનાવી શકો છો. આ માટે, દીકરીઓને રક્ષાબંધન ઉજવણીની કેટલીક રીતો જણાવો જે તેમને તેમના ભાઈની યાદો સાથે જોડેલી રાખે છે. એક માતા-પિતા તરીકે, તમારે તમારી દીકરીઓને એ પણ સમજાવવું જોઈએ કે ભલે તેમનો ભાઈ સદેહે તેમની સાથે ન હોય, પણ તેની સાથે જોડાયેલી યાદો હંમેશા તેમના હૃદયમાં જીવંત રહેશે. આ સાથે, કેટલાક પગલાં લો જે દીકરીઓને ભાવનાત્મક ટેકો આપવાની સાથે તહેવારને સકારાત્મક અનુભવમાં ફેરવી શકે. જેમ કે- તેમને યાદોની ઉજવણી કરવાનું શીખવો રક્ષાબંધનના દિવસે, તમારા દીકરાની યાદમાં એક નાનો મેમરી-કોર્નર બનાવો. તમારી દીકરીઓને તેના ફોટા પાસે રાખડી બાંધવા કહો. તેની પસંદગીની વાનગી બનાવો. તમે ત્રણેયે તેના વિશે સારી વાતો યાદ રાખવી જોઈએ. આનાથી તમારી દીકરીઓ સમજી શકશે કે ભલે આપણો ભાઈ આપણી વચ્ચે નથી, પણ તે આપણા જીવનમાં હજુ પણ અસ્તિત્વ ધરાવે છે. તહેવારનો ખરો અર્થ સમજાવો. રક્ષાબંધન એ ફક્ત ભાઈને રાખડી બાંધવાની પરંપરા નથી, પરંતુ એકબીજાનું રક્ષણ અને ટેકો આપવાનું વચન છે. આ વચન બહેન-બહેન, મિત્ર-મિત્ર અથવા કોઈપણ પ્રિયજન વચ્ચે હોઈ શકે છે. બહેનો એકબીજાને રાખડી બાંધી શકે છે અને નાના વચનો આપી શકે છે. જેમ કે "હું તમને તમારા ઘરકામમાં મદદ કરીશ" અથવા "હું તમારી સાથે રમીશ". આ ઉપરાંત, રાખડી કોઈ પિતરાઈ ભાઈ, મિત્ર કે પાડોશીને પણ બાંધી શકાય છે. આ પ્રસંગે, એક પ્રોમિસ કાર્ડ બનાવો જેમાં તેઓ એકબીજા માટે શું કરશે તે લખે. તહેવારને એક્ટિવિટી-બેઝ્ડ બનાવો તમારી દીકરીઓને હેન્ડી-ક્રાફ્ટ એક્ટિવિટી દ્વારા પોતાની રાખડીઓ બનાવવામાં સામેલ કરો. તેમને રક્ષાબંધનની ઐતિહાસિક અને પૌરાણિક વાર્તાઓ જણાવો જ્યાં તે ફક્ત ભાઈઓ અને બહેનોનો તહેવાર નથી પણ રક્ષણ અને પ્રેમનું પ્રતીક પણ છે (જેમ કે કૃષ્ણ-દ્રૌપદીની વાર્તા). તેમને શીખવો કે આ તહેવાર ફક્ત અસ્તિત્વમાં રહેલા સંબંધોનો ઉજવણી નથી પણ હૃદયમાં રહેલા સંબંધોનો પણ ઉજવણી છે. સારા કાર્યને પરંપરા બનાવો દર રક્ષાબંધન પર તમારા ભાઈની યાદમાં કોઈ સારું કાર્ય કરવાની પરંપરા શરૂ કરો. જેમ કે કોઈ જરૂરિયાતમંદ વ્યક્તિને ભોજન કરાવવું, કપડાંનું દાન કરવું અથવા કોઈને મદદ કરવી. દર વર્ષે તમારા ભાઈના નામે એક વૃક્ષ વાવો અથવા એક સ્મૃતિચિહ્ન પસંદ કરો જેની વર્ષો સુધી સંભાળ રાખી શકાય. તે ભાઈના બંધન અને પ્રેમનું જીવંત પ્રતીક બનશે. લાગણીઓ વ્યક્ત કરવાનો માર્ગ આપો તમારી દીકરીઓને ડાયરી, ચિત્રો અથવા વીડિયો સંદેશાઓ દ્વારા તેમની લાગણીઓ વ્યક્ત કરવા પ્રોત્સાહિત કરો. આ ખાતરી કરશે કે તેમનું દુઃખ દબાયેલું ન રહે અને તેઓ ધીમે ધીમે રિકવર થવા તરફ આગળ વધશે. રક્ષાબંધન જેવા તહેવાર પર ભાઈની ગેરહાજરી બાળકો માટે ખૂબ જ ભાવનાત્મક સમય હોય છે. આવા સમયે, માતાપિતાની એક નાની ભૂલ પણ તેમના મન પર લાંબા ગાળાની અસર છોડી શકે છે. તેથી, માતાપિતાએ આ 8 બાબતોનું ખાસ ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે. અંતમાં, હું કહીશ કે રક્ષાબંધન પર ભાઈની ગેરહાજરી દીકરીઓ માટે એક ઊંડો ભાવનાત્મક પડકાર છે. પરંતુ માતાપિતાનું સંવેદનશીલ અને સંતુલિત વર્તન આ ખાલીપાની પીડામાંથી યાદો અને પ્રેમના ઉત્સવમાં પરિવર્તિત કરી શકે છે. બાળકોને શીખવો કે ભાઈની ગેરહાજરી એ સંબંધના અંતની નિશાની નથી, પરંતુ તે બંધનને વધુ ઊંડાણપૂર્વક અનુભવવાની તક છે.
પ્રશ્ન- હું જયપુરથી છું. મારી બે દીકરીઓ છે, એક 12 વર્ષની છે અને બીજી 9વર્ષની છે. અમારા પરિવારમાં એક દીકરો પણ હતો, જે અમારા બધાનો પ્રાણ હતો. પરંતુ લગભગ એક વર્ષ પહેલા, 6 વર્ષની ઉંમરે, તેનું સાપ કરડવાથી મૃત્યુ થયું. આ ઘટના અમારા માટે જીવનનો સૌથી મોટો આઘાત હતો. હવે રક્ષાબંધનનો તહેવાર નજીક આવી રહ્યો છે. આ પહેલી વાર હશે જ્યારે મારી દીકરીઓ રક્ષાબંધનના દિવસે પોતાના ભાઈને પોતાની નજર સામે નહીં જુએ. જેમ જેમ તહેવાર નજીક આવી રહ્યો છે તેમ તેમ બંનેની ઉદાસી વધતી જાય છે. તેમના ચહેરા પર નિરાશા સ્પષ્ટ દેખાય છે અને તેમને રોજિંદા કામો કરવાનું પણ મન થતું નથી. થોડા દિવસ પહેલા, બંનેએ મને માસૂમિયત અને પીડાથી ભરેલા અવાજમાં પૂછ્યું, "મમ્મી, અમારો ભાઈ હવે આ દુનિયામાં નથી રહ્યો... આ વખતે અમે કોને રાખડી બાંધીશું?" તેમનો આ પ્રશ્ન સાંભળીને, હું મારી જાતને કાબુમાં રાખી શકી નહીં અને રડવા લાગ્યો. મારી આંખોમાં આંસુ જોઈને, મારી બંને દીકરીઓ પણ રડવા લાગી. કોઈક રીતે મેં પરિસ્થિતિને કાબુમાં લીધી. હવે મને સમજાતું નથી કે મારી દીકરીઓને આ કેવી રીતે સમજાવું? કૃપા કરીને મને મદદ કરો. નિષ્ણાત: ડૉ. અમિતા શ્રૃંગી, સાઇકોલોજિસ્ટ, ફેમિલી એન્ડ ચાઇલ્ડ કાઉન્સેલર, જયપુર જવાબ- તમારા પ્રશ્નમાં એક ઊંડો ભાવનાત્મક અનુભવ સમાયેલો છે. તમે ફક્ત તમારા પુત્રને જ નહીં, પરંતુ પરિવારના ભાવનાત્મક સંતુલનનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ પણ ગુમાવ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં, તમે અને તમારી પુત્રીઓ આ સમયે બેવડા આઘાતમાંથી પસાર થઈ રહ્યા છો. પ્રથમ, ભાઈ અને પુત્રના મૃત્યુનું ઊંડું દુઃખ અને બીજું, તહેવારના પ્રસંગે તેમની ગેરહાજરીથી વધેલો ખાલીપો. આવી પરિસ્થિતિમાં દુઃખ થવું સ્વાભાવિક છે. પરંતુ જો તમે પોતે આ સમયે ધીરજ ગુમાવશો, તો બાળકો માટે તેનો સામનો કરવો વધુ મુશ્કેલ બનશે. ખરેખર, બાળકો પુખ્ત વયના લોકોની જેમ કોઈપણ લાગણીઓ કે દુઃખને સહન કરી શકતા નથી. આવી સ્થિતિમાં, સૌ પ્રથમ, તમારા દુઃખને થોડા સમય માટે બાજુ પર રાખો અને બાળકોને ટેકો આપો કારણ કે તેમને આ સમયે તમારા સાથની વધુ જરૂર છે. બાળકોને એવું અનુભવ કરાવો કે તેમનું દુઃખ વાજબી છે અને તેને વ્યક્ત કરવું ખોટું નથી. પણ તેને લાંબા સમય સુધી આ દુઃખમાં ડૂબેલા રહેવાથી પણ અટકાવો. તમે તેમને કહી શકો છો કે "હા, આપણે બધા ભાઈને ખૂબ જ યાદ કરીએ છીએ અને આ એકદમ સામાન્ય છે." જ્યારે બાળકો જુએ છે કે માતાપિતા લાગણીઓને દબાવવાને બદલે સ્વીકારે છે, ત્યારે તેઓ તમારી સાથે તેમની લાગણીઓ શેર કરે છે.' ભાઈની ગેરહાજરીમાં પહેલી વાર રક્ષાબંધન ઉજવવું એ દીકરીઓ માટે ભાવનાત્મક પડકાર છે. પરંતુ સકારાત્મક વલણ સાથે, તમે આ દિવસને પ્રેમ, યાદો અને સંબંધોને સાચવવાની તક બનાવી શકો છો. આ માટે, દીકરીઓને રક્ષાબંધન ઉજવણીની કેટલીક રીતો જણાવો જે તેમને તેમના ભાઈની યાદો સાથે જોડેલી રાખે છે. એક માતા-પિતા તરીકે, તમારે તમારી દીકરીઓને એ પણ સમજાવવું જોઈએ કે ભલે તેમનો ભાઈ સદેહે તેમની સાથે ન હોય, પણ તેની સાથે જોડાયેલી યાદો હંમેશા તેમના હૃદયમાં જીવંત રહેશે. આ સાથે, કેટલાક પગલાં લો જે દીકરીઓને ભાવનાત્મક ટેકો આપવાની સાથે તહેવારને સકારાત્મક અનુભવમાં ફેરવી શકે. જેમ કે- તેમને યાદોની ઉજવણી કરવાનું શીખવો રક્ષાબંધનના દિવસે, તમારા દીકરાની યાદમાં એક નાનો મેમરી-કોર્નર બનાવો. તમારી દીકરીઓને તેના ફોટા પાસે રાખડી બાંધવા કહો. તેની પસંદગીની વાનગી બનાવો. તમે ત્રણેયે તેના વિશે સારી વાતો યાદ રાખવી જોઈએ. આનાથી તમારી દીકરીઓ સમજી શકશે કે ભલે આપણો ભાઈ આપણી વચ્ચે નથી, પણ તે આપણા જીવનમાં હજુ પણ અસ્તિત્વ ધરાવે છે. તહેવારનો ખરો અર્થ સમજાવો. રક્ષાબંધન એ ફક્ત ભાઈને રાખડી બાંધવાની પરંપરા નથી, પરંતુ એકબીજાનું રક્ષણ અને ટેકો આપવાનું વચન છે. આ વચન બહેન-બહેન, મિત્ર-મિત્ર અથવા કોઈપણ પ્રિયજન વચ્ચે હોઈ શકે છે. બહેનો એકબીજાને રાખડી બાંધી શકે છે અને નાના વચનો આપી શકે છે. જેમ કે "હું તમને તમારા ઘરકામમાં મદદ કરીશ" અથવા "હું તમારી સાથે રમીશ". આ ઉપરાંત, રાખડી કોઈ પિતરાઈ ભાઈ, મિત્ર કે પાડોશીને પણ બાંધી શકાય છે. આ પ્રસંગે, એક પ્રોમિસ કાર્ડ બનાવો જેમાં તેઓ એકબીજા માટે શું કરશે તે લખે. તહેવારને એક્ટિવિટી-બેઝ્ડ બનાવો તમારી દીકરીઓને હેન્ડી-ક્રાફ્ટ એક્ટિવિટી દ્વારા પોતાની રાખડીઓ બનાવવામાં સામેલ કરો. તેમને રક્ષાબંધનની ઐતિહાસિક અને પૌરાણિક વાર્તાઓ જણાવો જ્યાં તે ફક્ત ભાઈઓ અને બહેનોનો તહેવાર નથી પણ રક્ષણ અને પ્રેમનું પ્રતીક પણ છે (જેમ કે કૃષ્ણ-દ્રૌપદીની વાર્તા). તેમને શીખવો કે આ તહેવાર ફક્ત અસ્તિત્વમાં રહેલા સંબંધોનો ઉજવણી નથી પણ હૃદયમાં રહેલા સંબંધોનો પણ ઉજવણી છે. સારા કાર્યને પરંપરા બનાવો દર રક્ષાબંધન પર તમારા ભાઈની યાદમાં કોઈ સારું કાર્ય કરવાની પરંપરા શરૂ કરો. જેમ કે કોઈ જરૂરિયાતમંદ વ્યક્તિને ભોજન કરાવવું, કપડાંનું દાન કરવું અથવા કોઈને મદદ કરવી. દર વર્ષે તમારા ભાઈના નામે એક વૃક્ષ વાવો અથવા એક સ્મૃતિચિહ્ન પસંદ કરો જેની વર્ષો સુધી સંભાળ રાખી શકાય. તે ભાઈના બંધન અને પ્રેમનું જીવંત પ્રતીક બનશે. લાગણીઓ વ્યક્ત કરવાનો માર્ગ આપો તમારી દીકરીઓને ડાયરી, ચિત્રો અથવા વીડિયો સંદેશાઓ દ્વારા તેમની લાગણીઓ વ્યક્ત કરવા પ્રોત્સાહિત કરો. આ ખાતરી કરશે કે તેમનું દુઃખ દબાયેલું ન રહે અને તેઓ ધીમે ધીમે રિકવર થવા તરફ આગળ વધશે. રક્ષાબંધન જેવા તહેવાર પર ભાઈની ગેરહાજરી બાળકો માટે ખૂબ જ ભાવનાત્મક સમય હોય છે. આવા સમયે, માતાપિતાની એક નાની ભૂલ પણ તેમના મન પર લાંબા ગાળાની અસર છોડી શકે છે. તેથી, માતાપિતાએ આ 8 બાબતોનું ખાસ ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે. અંતમાં, હું કહીશ કે રક્ષાબંધન પર ભાઈની ગેરહાજરી દીકરીઓ માટે એક ઊંડો ભાવનાત્મક પડકાર છે. પરંતુ માતાપિતાનું સંવેદનશીલ અને સંતુલિત વર્તન આ ખાલીપાની પીડામાંથી યાદો અને પ્રેમના ઉત્સવમાં પરિવર્તિત કરી શકે છે. બાળકોને શીખવો કે ભાઈની ગેરહાજરી એ સંબંધના અંતની નિશાની નથી, પરંતુ તે બંધનને વધુ ઊંડાણપૂર્વક અનુભવવાની તક છે.
What's Your Reaction?
