પાકિસ્તાનના સિંધુ ડેલ્ટામાં પાણી 80% ઘટ્યો:દરિયાના પાણી ભરાવાથી જમીન ખારી થઈ; 12 લાખ લોકો બેઘર બન્યા
પાકિસ્તાનની સૌથી મોટી નદી સિંધુ ડેલ્ટામાં જીવન ખતમ થવાના આરે છે. ઉપરના પ્રદેશોમાં નહેરો અને બંધોમાં સિંધુનું પાણી અવરોધાઈ ગયું છે. આના કારણે સિંધ પ્રાંત અને ડેલ્ટા પ્રદેશને પાણી પુરવઠો લગભગ બંધ થઈ ગયો છે. 1950ના દાયકાથી સિંધુ ડેલ્ટામાં વહેતા પાણીમાં 80% ઘટાડો થયો છે. બીજી તરફ, અરબી સમુદ્રનું ખારું પાણી તેમાં પ્રવેશી ગયું છે. તેના કારણે અહીંની જમીન ખારી થઈ ગઈ છે. ખેતી બંધ થઈ ગઈ છે. માછલીઓની સંખ્યા ઘટી ગઈ છે અને ઝીંગા અને કરચલાઓનું જીવન જોખમમાં મુકાયું છે. આ ડેલ્ટામાં એક સમયે 17 નાની નદીઓ, માર્શલેન્ડ્સ, મેન્ગ્રોવ જંગલો અને કાદવના મેદાનો માછલીઓથી ભરેલા હતા. આજે, તેની ખારી માટી અને ઝેરી પાણી તેને રહેવા યોગ્ય નથી બનાવતા. સિંધ સરકારના મતે, અહીંનું 80% પાણી પીવાલાયક નથી. દરિયાનું ખારું પાણી હવે જમીનમાં ઊંડે સુધી ઘૂસી ગયું છે. 20 વર્ષમાં વસતિમાં 12 લાખનો ઘટાડો થયો સરકારી આંકડાઓ અનુસાર, છેલ્લા બે દાયકામાં 1.2 મિલિયનથી વધુ લોકો ડેલ્ટા છોડીને કરાચી જેવા શહેરોમાં સ્થળાંતર કરી ચૂક્યા છે. પાકિસ્તાન ફિશરફોક ફોરમનું કહેવું છે કે દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાંથી હજારો માછીમાર પરિવારો વિસ્થાપિત થયા છે. 54 વર્ષીય હબીબુલ્લાહ ખટ્ટીએ પોતાનું ગામ છોડી દીધું છે. ગામ છોડતા પહેલા, તેમણે તેમની માતાની કબર પર અંતિમ શ્રદ્ધાંજલિ આપી. તેઓ કહે છે, ખારું પાણી બધે ફેલાઈ ગયું છે. ગામમાં હવે ફક્ત ચાર ઘર બચ્યા છે. ખારો ચાન વિસ્તારના મોટાભાગના ગામડાઓને સમુદ્ર ગળી ગયો છે, જેમાં એક સમયે 40 ગામો હતા. 1981માં આ વિસ્તારની વસતિ 26 હજાર હતી, જે 2023માં ઘટીને માત્ર 11 હજાર થઈ ગઈ છે. સિંધુ પાણી રોકવા સામે વિરોધ 'સિંધુ નદી બચાવો આંદોલન' નામના ગઠબંધને ફેબ્રુઆરીથી સિંધ પ્રાંતમાં વિરોધ શરૂ કર્યો હતો. તેમાં પર્યાવરણીય કાર્યકરો, સ્થાનિક સમુદાયો, NGO અને નીતિ નિર્માતાઓનો સમાવેશ થાય છે. વિરોધીઓનું કહેવું છે કે આ નહેરો સિંધુ નદીના પાણી પુરવઠાને અવરોધશે, જેના કારણે સિંધ અને ખાસ કરીને સિંધુ ડેલ્ટામાં ખેતી માટે સંકટ સર્જાશે. મહિલા સંગઠન સિંધિયાની તેહરીકની કાર્યકર્તા મરિયમ ગોપાંગ કહે છે, અમારી સિંધુ નદી વગર અમે કંઈ નથી. જો તે ન હોય તો અમે મરી જઈશું. 6 નહેરોમાં મોકલવામાં આવી રહ્યું છે સિંધુ નદીનું પાણી પાકિસ્તાનની સૌથી મોટી નદી સિંધુમાંથી પાણી ખેંચીને 4 પ્રાંતોમાં 6 નહેરો બનાવવામાં આવી રહી છે. આ પ્રોજેક્ટ ગ્રીન પાકિસ્તાન પહેલ હેઠળ ચલાવવામાં આવી રહ્યો છે. તેની કિંમત લગભગ 28 હજાર કરોડ પાકિસ્તાની રૂપિયા છે. આ નહેરોમાંથી મેળવેલા પાણીનો ઉપયોગ રણની જમીનને ખેતીલાયક બનાવવા માટે કરવામાં આવશે. આ પાણી સિંધુ નદી અથવા તેના બેરેજમાંથી લેવામાં આવશે. આમાં સૌથી મોટી નહેર પંજાબના ચોલિસ્તાન રણમાં બનાવવામાં આવશે.
પાકિસ્તાનની સૌથી મોટી નદી સિંધુ ડેલ્ટામાં જીવન ખતમ થવાના આરે છે. ઉપરના પ્રદેશોમાં નહેરો અને બંધોમાં સિંધુનું પાણી અવરોધાઈ ગયું છે. આના કારણે સિંધ પ્રાંત અને ડેલ્ટા પ્રદેશને પાણી પુરવઠો લગભગ બંધ થઈ ગયો છે. 1950ના દાયકાથી સિંધુ ડેલ્ટામાં વહેતા પાણીમાં 80% ઘટાડો થયો છે. બીજી તરફ, અરબી સમુદ્રનું ખારું પાણી તેમાં પ્રવેશી ગયું છે. તેના કારણે અહીંની જમીન ખારી થઈ ગઈ છે. ખેતી બંધ થઈ ગઈ છે. માછલીઓની સંખ્યા ઘટી ગઈ છે અને ઝીંગા અને કરચલાઓનું જીવન જોખમમાં મુકાયું છે. આ ડેલ્ટામાં એક સમયે 17 નાની નદીઓ, માર્શલેન્ડ્સ, મેન્ગ્રોવ જંગલો અને કાદવના મેદાનો માછલીઓથી ભરેલા હતા. આજે, તેની ખારી માટી અને ઝેરી પાણી તેને રહેવા યોગ્ય નથી બનાવતા. સિંધ સરકારના મતે, અહીંનું 80% પાણી પીવાલાયક નથી. દરિયાનું ખારું પાણી હવે જમીનમાં ઊંડે સુધી ઘૂસી ગયું છે. 20 વર્ષમાં વસતિમાં 12 લાખનો ઘટાડો થયો સરકારી આંકડાઓ અનુસાર, છેલ્લા બે દાયકામાં 1.2 મિલિયનથી વધુ લોકો ડેલ્ટા છોડીને કરાચી જેવા શહેરોમાં સ્થળાંતર કરી ચૂક્યા છે. પાકિસ્તાન ફિશરફોક ફોરમનું કહેવું છે કે દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાંથી હજારો માછીમાર પરિવારો વિસ્થાપિત થયા છે. 54 વર્ષીય હબીબુલ્લાહ ખટ્ટીએ પોતાનું ગામ છોડી દીધું છે. ગામ છોડતા પહેલા, તેમણે તેમની માતાની કબર પર અંતિમ શ્રદ્ધાંજલિ આપી. તેઓ કહે છે, ખારું પાણી બધે ફેલાઈ ગયું છે. ગામમાં હવે ફક્ત ચાર ઘર બચ્યા છે. ખારો ચાન વિસ્તારના મોટાભાગના ગામડાઓને સમુદ્ર ગળી ગયો છે, જેમાં એક સમયે 40 ગામો હતા. 1981માં આ વિસ્તારની વસતિ 26 હજાર હતી, જે 2023માં ઘટીને માત્ર 11 હજાર થઈ ગઈ છે. સિંધુ પાણી રોકવા સામે વિરોધ 'સિંધુ નદી બચાવો આંદોલન' નામના ગઠબંધને ફેબ્રુઆરીથી સિંધ પ્રાંતમાં વિરોધ શરૂ કર્યો હતો. તેમાં પર્યાવરણીય કાર્યકરો, સ્થાનિક સમુદાયો, NGO અને નીતિ નિર્માતાઓનો સમાવેશ થાય છે. વિરોધીઓનું કહેવું છે કે આ નહેરો સિંધુ નદીના પાણી પુરવઠાને અવરોધશે, જેના કારણે સિંધ અને ખાસ કરીને સિંધુ ડેલ્ટામાં ખેતી માટે સંકટ સર્જાશે. મહિલા સંગઠન સિંધિયાની તેહરીકની કાર્યકર્તા મરિયમ ગોપાંગ કહે છે, અમારી સિંધુ નદી વગર અમે કંઈ નથી. જો તે ન હોય તો અમે મરી જઈશું. 6 નહેરોમાં મોકલવામાં આવી રહ્યું છે સિંધુ નદીનું પાણી પાકિસ્તાનની સૌથી મોટી નદી સિંધુમાંથી પાણી ખેંચીને 4 પ્રાંતોમાં 6 નહેરો બનાવવામાં આવી રહી છે. આ પ્રોજેક્ટ ગ્રીન પાકિસ્તાન પહેલ હેઠળ ચલાવવામાં આવી રહ્યો છે. તેની કિંમત લગભગ 28 હજાર કરોડ પાકિસ્તાની રૂપિયા છે. આ નહેરોમાંથી મેળવેલા પાણીનો ઉપયોગ રણની જમીનને ખેતીલાયક બનાવવા માટે કરવામાં આવશે. આ પાણી સિંધુ નદી અથવા તેના બેરેજમાંથી લેવામાં આવશે. આમાં સૌથી મોટી નહેર પંજાબના ચોલિસ્તાન રણમાં બનાવવામાં આવશે.
What's Your Reaction?
