શું ફક્ત સફેદ દાંત જ સ્વસ્થ હોય છે?:જાણો સફેદ અને પીળા દાંત વિશેની માન્યતાઓ અને હકીકત; ડેન્ટિસ્ટ પાસેથી શીખો મોંની સફાઈની યોગ્ય રીત
આપણામાંથી મોટાભાગના લોકો દાંતની સફેદીને તેમનાં સ્વાસ્થ્ય અને સ્વચ્છતાનું માપ માને છે. જ્યારે કોઈ સ્મિત કરે છે અને ચમકતા સફેદ દાંત બતાવે છે, ત્યારે આપણે વિચારીએ છીએ કે તેના દાંત સંપૂર્ણપણે સ્વસ્થ હોવા જોઈએ. પરંતુ દાંતનો રંગ ખરેખર તેની મજબૂતાઈ અને સ્વચ્છતાને પ્રતિબિંબિત કરતો નથી. આછા પીળા દાંત પણ સંપૂર્ણપણે સ્વસ્થ અને મજબૂત હોઈ શકે છે. તો ચાલો, આજે આપણે કામના સમાચારમાં સફેદ અને પીળા દાંત વચ્ચેના તફાવત વિશે વાત કરીએ. ઉપરાંત, આપણે જાણીશું કે- નિષ્ણાત: ડૉ. પુનિત આહૂજા, ડેન્ટલ-ઓરલ અને મેક્સિલોફેશિયલ સર્જન, શ્રી બાલાજી એક્શન મેડિકલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, દિલ્હી પ્રશ્ન- દાંત પીળા કે ખરાબ રંગના કેમ થાય છે? જવાબ- આપણા દાંતના સૌથી બહારના સ્તરને ઈનેમલ કહેવામાં આવે છે. તે ખૂબ જ મજબૂત હોય છે, પરંતુ તેમાં સૂક્ષ્મ છિદ્રો હોય છે. જ્યારે આપણે ચા, કોફી, કોલ્ડ ડ્રિંક્સ અથવા ખાંડવાળા પીણાં પીએ છીએ, ત્યારે તેમના રંગો અને ડાઘ ધીમે ધીમે આ છિદ્રોમાં એકઠા થવા લાગે છે. આ જ કારણ છે કે સમય જતાં દાંતનો રંગ ઝાંખો પડવા લાગે છે અને તે પીળા કે રંગીન દેખાવા લાગે છે. આ ઉપરાંત, કેટલાક અન્ય કારણો પણ છે, તે નીચે આપેલા ગ્રાફિકમાં જુઓ- ચાલો આ મુદ્દાઓને વિગતવાર સમજીએ. યોગ્ય રીતે બ્રશ ન કરવું જો તમે દિવસમાં બે વાર યોગ્ય રીતે બ્રશ અને ફ્લોસ ન કરો તો, દાંત પર એક ચીકણું સ્તર (પ્લેક) બને છે. સમય જતાં, આ સ્તર સખત થઈને ટાર્ટારમાં ફેરવાઈ જાય છે. આ ટાર્ટાર ફૂડ કલર અને બેક્ટેરિયાને ફસાવે છે, જેના કારણે દાંત પીળા થઈ જાય છે. ચા, કોફી અને ખાંડવાળા પીણાં ચા, કોફી, કોક, વાઇન અને કેટલાક સ્પોર્ટ્સ ડ્રિંક્સમાં કૃત્રિમ રંગો અને એસિડ હોય છે. આ ધીમે ધીમે દાંતના ઉપરના સ્તરમાં જમા થાય છે અને દાંત પીળા થઈ જાય છે. જો આ લાંબા સમય સુધી પીવામાં આવે અને યોગ્ય રીતે સફાઈ ન કરવામાં આવે તો ડાઘ કાયમી બની જાય છે. ધૂમ્રપાન સિગારેટ અને તમાકુમાં નિકોટિન હોય છે, જે દાંત પર પીળા અથવા ભૂરા ડાઘ છોડી દે છે. લાંબા સમય સુધી ધૂમ્રપાન કરવાથી, આ ડાઘ વધુ ઘેરા બને છે અને દાંતના ઉપરના સ્તર ઇનેમલ (દંતવલ્ક) ની અંદર પહોંચી શકે છે. ઉંમર અને આનુવંશિકતા કારણ છે ક્યારેક દાંતનો પીળો રંગ આનુવંશિક હોય છે. જો માતાપિતાના દાંત પીળા હોય તો બાળકોના દાંત પણ પીળા થઈ શકે છે. આ ઉપરાંત, ઉંમર વધવાની સાથે દાંતનો દંતવલ્ક ખરી જાય છે અને નીચેનું પીળું પડ (ડેન્ટિન) વધુ દેખાય છે. કેટલીક દવાઓની અસર કેટલાક એન્ટિબાયોટિક્સ, જેમ કે ટેટ્રાસાયક્લાઇન અથવા ઓક્સીટેટ્રાસાયક્લાઇન, બાળકોના દાંત બનતી વખતે તેમનો રંગ બદલી શકે છે. દાંત ભૂખરા કે પીળા દેખાવાનું શરૂ કરી શકે છે. ઈજા કે અકસ્માત જો દાંત કે મોંમાં ઈજા થાય છે, તો દાંતની સપાટી તૂટી શકે છે અથવા અંદરના ભાગને નુકસાન થઈ શકે છે. આનાથી દાંતનો રંગ બદલાઈ શકે છે. પ્રશ્ન- શું પીળા દાંત સફેદ દાંત કરતાં સ્વસ્થ હોય છે? જવાબ- ડૉ. પુનીત આહૂજા કહે છે કે દાંતનો રંગ જોઈને એ કહી શકાતું નથી કે દાંત સ્વસ્થ છે કે નહીં. ખરી વાત એ છે કે દાંત મજબૂત છે કે નહીં એ તમે મોંની સ્વચ્છતાની કેટલી કાળજી લો છો તેના પર આધાર રાખે છે. આ મુદ્દાઓ પરથી સમજો- દાંત મજબૂત કરવા જો દાંતનું ઉપરનું પડ, એટલે કે દંતવલ્ક (ઇનેમલ), સુરક્ષિત હોય, તો હળવા પીળા દાંત સફેદ દાંત જેટલા જ મજબૂત હોય છે. ક્યારેક ખૂબ જ સફેદ દાંત ફક્ત સારા દેખાય છે, પરંતુ તેમની અંદર પોલાણ અથવા બેક્ટેરિયા હોઈ શકે છે. ઝણઝણાટી (સેન્સિટિવિટી) સામાન્ય રીતે થોડા પીળા દાંતમાં સંવેદનશીલતા ત્યાં સુધી ઓછી હોય છે, જ્યાં સુધી દંતવલ્ક ઘસાઈ ન જાય. બીજી બાજુ, ખૂબ જ સફેદ દાંત (ખાસ કરીને જે દાંત બ્લીચ કરવામાં આવ્યા હોય) માં દંતવલ્ક પાતળું થઈ શકે છે, જે ગરમ અને ઠંડા પદાર્થથી સેન્સિટિવીટી તરફ દોરી શકે છે. ડાઘ પડવાની શક્યતા જો મોંની સ્વચ્છતા સારી ન હોય, તો પીળા દાંત પર ડાઘ ખૂબ જ ઝડપથી દેખાવા લાગે છે. જોકે સફેદ દાંત પર પણ ડાઘ દેખાઈ શકે છે, તે શરૂઆતમાં ઓછા દેખાય છે અને પછીથી સ્પષ્ટ દેખાવા લાગે છે. ટ્રીટમેન્ટથી સફેદી મોટાભાગના લોકોના દાંત કુદરતી રીતે આછા પીળા હોય છે, અને આ સામાન્ય છે. ખૂબ જ સફેદ દાંત સામાન્ય રીતે બ્લીચિંગ અથવા અન્ય બિન-કુદરતી સારવારથી સફેદ કરવામાં આવે છે. આ સમય જતાં ઇનેમલને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. પ્રશ્ન- શું ઘરગથ્થુ ઉપચારથી દાંત સફેદ કરવા યોગ્ય છે? જવાબ- દાંતને સ્વચ્છ અને સફેદ બનાવવા માટે બેકિંગ સોડા, લીંબુનો રસ અથવા એક્ટિવ ચારકોલ જેવા ઘરેલું ઉપચારનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, પરંતુ આ પદ્ધતિ હંમેશા સલામત હોતી નથી. આ વસ્તુઓમાં મજબૂત એસિડ અથવા ખરબચડા કણો હોય છે, જેનાથી ધીમે ધીમે દાંતના ઉપરના સ્તર એટલે કે દંતવલ્કને ઘસાઈ શકે છે. આવા ઉપાયોનો ઉપયોગ કરતી વખતે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી મહત્ત્વપૂર્ણ છે. પ્રશ્ન- શું દાંતને હંમેશા સફેદ રાખવા શક્ય છે? જવાબ: દાંતને કુદરતી રીતે સંપૂર્ણપણે સફેદ રાખવા હંમેશા શક્ય નથી કારણ કે સમય જતાં આપણો આહાર, ઉંમર, જીવનશૈલી અને આદતો દાંતના રંગને અસર કરે છે. જોકે, જો તમે દરરોજ મોંની યોગ્ય સ્વચ્છતા જાળવો છો, જેમ કે યોગ્ય રીતે બ્રશ કરવું, ફ્લોસિંગ કરવું, ખાંડવાળા પીણાં ટાળવા અને સમયાંતરે દાંતની સફાઈ કરાવવી, તો તમારા દાંત ચોક્કસપણે લાંબા સમય સુધી સ્વચ્છ, સ્વસ્થ અને ચમકદાર રાખી શકાય છે. પ્રશ્ન: શું દાંત જેટલા સફેદ હશે, તેટલા સ્વચ્છ અને સ્વસ્થ ગણાશે? જવાબ- આ એક સામાન્ય માન્યતા છે. સફેદ દાંત હંમેશા સ્વસ્થ કે સ્વચ્છ હોય તેવું નથી. હકીકતમાં, દાંતના સ્વાસ્થ્યનું માપ ફક્ત રંગ દ્વારા જ નહીં, પણ તેમની સ્વચ્છતા, મજબૂતાઈ અને એકંદર મૌખિક સ્વચ્છતા દ્વારા નક્કી થાય છે. તેથી, એ મહત્ત્વનું છે કે આપણે ફક્ત સફેદી પાછળ જ ન દોડીએ, પરંતુ દાંતની યોગ્ય સંભાળ અને સફાઈ પર પણ ધ્યાન આપીએ. પ્રશ્ન- શું નિયમિત દાંતની સફાઈ જરૂરી છે? જવાબ- હા, નિયમિત દાંતની સફાઈ કરવી ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે એટલે કે સમય સમય પર તમારા દાંતને પ્રોફેશનલ રીતે સાફ કરાવો. આના ઘણા ફાયદા છે. જેમ કે- સામાન્ય રીતે, દર 6 મહિને એકવાર ડેન્ટલ ક્લિનિંગ કરાવવું પૂરતું છે. જો પેઢામાં કોઈ સમસ્યા હોય અથવા મૌખિક સ્વાસ્થ્ય પહેલાથી જ નબળું હોય, તો
આપણામાંથી મોટાભાગના લોકો દાંતની સફેદીને તેમનાં સ્વાસ્થ્ય અને સ્વચ્છતાનું માપ માને છે. જ્યારે કોઈ સ્મિત કરે છે અને ચમકતા સફેદ દાંત બતાવે છે, ત્યારે આપણે વિચારીએ છીએ કે તેના દાંત સંપૂર્ણપણે સ્વસ્થ હોવા જોઈએ. પરંતુ દાંતનો રંગ ખરેખર તેની મજબૂતાઈ અને સ્વચ્છતાને પ્રતિબિંબિત કરતો નથી. આછા પીળા દાંત પણ સંપૂર્ણપણે સ્વસ્થ અને મજબૂત હોઈ શકે છે. તો ચાલો, આજે આપણે કામના સમાચારમાં સફેદ અને પીળા દાંત વચ્ચેના તફાવત વિશે વાત કરીએ. ઉપરાંત, આપણે જાણીશું કે- નિષ્ણાત: ડૉ. પુનિત આહૂજા, ડેન્ટલ-ઓરલ અને મેક્સિલોફેશિયલ સર્જન, શ્રી બાલાજી એક્શન મેડિકલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, દિલ્હી પ્રશ્ન- દાંત પીળા કે ખરાબ રંગના કેમ થાય છે? જવાબ- આપણા દાંતના સૌથી બહારના સ્તરને ઈનેમલ કહેવામાં આવે છે. તે ખૂબ જ મજબૂત હોય છે, પરંતુ તેમાં સૂક્ષ્મ છિદ્રો હોય છે. જ્યારે આપણે ચા, કોફી, કોલ્ડ ડ્રિંક્સ અથવા ખાંડવાળા પીણાં પીએ છીએ, ત્યારે તેમના રંગો અને ડાઘ ધીમે ધીમે આ છિદ્રોમાં એકઠા થવા લાગે છે. આ જ કારણ છે કે સમય જતાં દાંતનો રંગ ઝાંખો પડવા લાગે છે અને તે પીળા કે રંગીન દેખાવા લાગે છે. આ ઉપરાંત, કેટલાક અન્ય કારણો પણ છે, તે નીચે આપેલા ગ્રાફિકમાં જુઓ- ચાલો આ મુદ્દાઓને વિગતવાર સમજીએ. યોગ્ય રીતે બ્રશ ન કરવું જો તમે દિવસમાં બે વાર યોગ્ય રીતે બ્રશ અને ફ્લોસ ન કરો તો, દાંત પર એક ચીકણું સ્તર (પ્લેક) બને છે. સમય જતાં, આ સ્તર સખત થઈને ટાર્ટારમાં ફેરવાઈ જાય છે. આ ટાર્ટાર ફૂડ કલર અને બેક્ટેરિયાને ફસાવે છે, જેના કારણે દાંત પીળા થઈ જાય છે. ચા, કોફી અને ખાંડવાળા પીણાં ચા, કોફી, કોક, વાઇન અને કેટલાક સ્પોર્ટ્સ ડ્રિંક્સમાં કૃત્રિમ રંગો અને એસિડ હોય છે. આ ધીમે ધીમે દાંતના ઉપરના સ્તરમાં જમા થાય છે અને દાંત પીળા થઈ જાય છે. જો આ લાંબા સમય સુધી પીવામાં આવે અને યોગ્ય રીતે સફાઈ ન કરવામાં આવે તો ડાઘ કાયમી બની જાય છે. ધૂમ્રપાન સિગારેટ અને તમાકુમાં નિકોટિન હોય છે, જે દાંત પર પીળા અથવા ભૂરા ડાઘ છોડી દે છે. લાંબા સમય સુધી ધૂમ્રપાન કરવાથી, આ ડાઘ વધુ ઘેરા બને છે અને દાંતના ઉપરના સ્તર ઇનેમલ (દંતવલ્ક) ની અંદર પહોંચી શકે છે. ઉંમર અને આનુવંશિકતા કારણ છે ક્યારેક દાંતનો પીળો રંગ આનુવંશિક હોય છે. જો માતાપિતાના દાંત પીળા હોય તો બાળકોના દાંત પણ પીળા થઈ શકે છે. આ ઉપરાંત, ઉંમર વધવાની સાથે દાંતનો દંતવલ્ક ખરી જાય છે અને નીચેનું પીળું પડ (ડેન્ટિન) વધુ દેખાય છે. કેટલીક દવાઓની અસર કેટલાક એન્ટિબાયોટિક્સ, જેમ કે ટેટ્રાસાયક્લાઇન અથવા ઓક્સીટેટ્રાસાયક્લાઇન, બાળકોના દાંત બનતી વખતે તેમનો રંગ બદલી શકે છે. દાંત ભૂખરા કે પીળા દેખાવાનું શરૂ કરી શકે છે. ઈજા કે અકસ્માત જો દાંત કે મોંમાં ઈજા થાય છે, તો દાંતની સપાટી તૂટી શકે છે અથવા અંદરના ભાગને નુકસાન થઈ શકે છે. આનાથી દાંતનો રંગ બદલાઈ શકે છે. પ્રશ્ન- શું પીળા દાંત સફેદ દાંત કરતાં સ્વસ્થ હોય છે? જવાબ- ડૉ. પુનીત આહૂજા કહે છે કે દાંતનો રંગ જોઈને એ કહી શકાતું નથી કે દાંત સ્વસ્થ છે કે નહીં. ખરી વાત એ છે કે દાંત મજબૂત છે કે નહીં એ તમે મોંની સ્વચ્છતાની કેટલી કાળજી લો છો તેના પર આધાર રાખે છે. આ મુદ્દાઓ પરથી સમજો- દાંત મજબૂત કરવા જો દાંતનું ઉપરનું પડ, એટલે કે દંતવલ્ક (ઇનેમલ), સુરક્ષિત હોય, તો હળવા પીળા દાંત સફેદ દાંત જેટલા જ મજબૂત હોય છે. ક્યારેક ખૂબ જ સફેદ દાંત ફક્ત સારા દેખાય છે, પરંતુ તેમની અંદર પોલાણ અથવા બેક્ટેરિયા હોઈ શકે છે. ઝણઝણાટી (સેન્સિટિવિટી) સામાન્ય રીતે થોડા પીળા દાંતમાં સંવેદનશીલતા ત્યાં સુધી ઓછી હોય છે, જ્યાં સુધી દંતવલ્ક ઘસાઈ ન જાય. બીજી બાજુ, ખૂબ જ સફેદ દાંત (ખાસ કરીને જે દાંત બ્લીચ કરવામાં આવ્યા હોય) માં દંતવલ્ક પાતળું થઈ શકે છે, જે ગરમ અને ઠંડા પદાર્થથી સેન્સિટિવીટી તરફ દોરી શકે છે. ડાઘ પડવાની શક્યતા જો મોંની સ્વચ્છતા સારી ન હોય, તો પીળા દાંત પર ડાઘ ખૂબ જ ઝડપથી દેખાવા લાગે છે. જોકે સફેદ દાંત પર પણ ડાઘ દેખાઈ શકે છે, તે શરૂઆતમાં ઓછા દેખાય છે અને પછીથી સ્પષ્ટ દેખાવા લાગે છે. ટ્રીટમેન્ટથી સફેદી મોટાભાગના લોકોના દાંત કુદરતી રીતે આછા પીળા હોય છે, અને આ સામાન્ય છે. ખૂબ જ સફેદ દાંત સામાન્ય રીતે બ્લીચિંગ અથવા અન્ય બિન-કુદરતી સારવારથી સફેદ કરવામાં આવે છે. આ સમય જતાં ઇનેમલને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. પ્રશ્ન- શું ઘરગથ્થુ ઉપચારથી દાંત સફેદ કરવા યોગ્ય છે? જવાબ- દાંતને સ્વચ્છ અને સફેદ બનાવવા માટે બેકિંગ સોડા, લીંબુનો રસ અથવા એક્ટિવ ચારકોલ જેવા ઘરેલું ઉપચારનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, પરંતુ આ પદ્ધતિ હંમેશા સલામત હોતી નથી. આ વસ્તુઓમાં મજબૂત એસિડ અથવા ખરબચડા કણો હોય છે, જેનાથી ધીમે ધીમે દાંતના ઉપરના સ્તર એટલે કે દંતવલ્કને ઘસાઈ શકે છે. આવા ઉપાયોનો ઉપયોગ કરતી વખતે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી મહત્ત્વપૂર્ણ છે. પ્રશ્ન- શું દાંતને હંમેશા સફેદ રાખવા શક્ય છે? જવાબ: દાંતને કુદરતી રીતે સંપૂર્ણપણે સફેદ રાખવા હંમેશા શક્ય નથી કારણ કે સમય જતાં આપણો આહાર, ઉંમર, જીવનશૈલી અને આદતો દાંતના રંગને અસર કરે છે. જોકે, જો તમે દરરોજ મોંની યોગ્ય સ્વચ્છતા જાળવો છો, જેમ કે યોગ્ય રીતે બ્રશ કરવું, ફ્લોસિંગ કરવું, ખાંડવાળા પીણાં ટાળવા અને સમયાંતરે દાંતની સફાઈ કરાવવી, તો તમારા દાંત ચોક્કસપણે લાંબા સમય સુધી સ્વચ્છ, સ્વસ્થ અને ચમકદાર રાખી શકાય છે. પ્રશ્ન: શું દાંત જેટલા સફેદ હશે, તેટલા સ્વચ્છ અને સ્વસ્થ ગણાશે? જવાબ- આ એક સામાન્ય માન્યતા છે. સફેદ દાંત હંમેશા સ્વસ્થ કે સ્વચ્છ હોય તેવું નથી. હકીકતમાં, દાંતના સ્વાસ્થ્યનું માપ ફક્ત રંગ દ્વારા જ નહીં, પણ તેમની સ્વચ્છતા, મજબૂતાઈ અને એકંદર મૌખિક સ્વચ્છતા દ્વારા નક્કી થાય છે. તેથી, એ મહત્ત્વનું છે કે આપણે ફક્ત સફેદી પાછળ જ ન દોડીએ, પરંતુ દાંતની યોગ્ય સંભાળ અને સફાઈ પર પણ ધ્યાન આપીએ. પ્રશ્ન- શું નિયમિત દાંતની સફાઈ જરૂરી છે? જવાબ- હા, નિયમિત દાંતની સફાઈ કરવી ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે એટલે કે સમય સમય પર તમારા દાંતને પ્રોફેશનલ રીતે સાફ કરાવો. આના ઘણા ફાયદા છે. જેમ કે- સામાન્ય રીતે, દર 6 મહિને એકવાર ડેન્ટલ ક્લિનિંગ કરાવવું પૂરતું છે. જો પેઢામાં કોઈ સમસ્યા હોય અથવા મૌખિક સ્વાસ્થ્ય પહેલાથી જ નબળું હોય, તો ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ આ ગાળો ઘટાડી પણ શકાય છે.
What's Your Reaction?
