તમારી કબજિયાતની સમસ્યા કેન્સર તો નથી ને?:યુવાનોનું બેઠાડુ જીવન સૌથી વધુ ખતરનાક, જાણો કોલોન કેન્સર વધવાનાં 8 કારણ અને બચવાના 9 ઉપાયો
અમેરિકાના પ્રખ્યાત ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજિસ્ટ ડૉ. જોસેફ સલહાબે ચેતવણી આપી છે કે 1990માં જન્મેલા લોકોમાં કોલોન કેન્સરનું જોખમ 1950માં જન્મેલા લોકો કરતાં બમણું થઈ ગયું છે. આ સાંભળીને આશ્ચર્ય થાય છે, કારણ કે પહેલા આ રોગ મોટે ભાગે 50 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકોમાં જોવા મળતો હતો. હવે યુવાનો પણ એનો ભોગ બની રહ્યા છે, એનું કારણ શું છે? વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (WHO) અનુસાર, કોલોન કેન્સર એ ત્રીજું સૌથી સામાન્ય કેન્સર છે. એ વિશ્વમાં કેન્સરથી થતાં મૃત્યુનું બીજું મુખ્ય કારણ છે. વર્ષ 2020માં કોલોન કેન્સરના 19 લાખથી વધુ નવા કેસ નોંધાયા હતા. આજે ' ફિઝિકલ હેલ્થ 'માં આપણે કોલોન કેન્સર વિશે વાત કરીશું. આ સાથે આપણે જાણીશું કે- કોલોન કેન્સર શું છે? કોલોન કેન્સરને કોલોરેક્ટલ કેન્સર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. એ એક ગંભીર રોગ છે, જે મોટા આંતરડા એટલે કે કોલોનમાં થાય છે. કોલોન આપણા પાચનતંત્રનો એક મહત્ત્વપૂર્ણ ભાગ છે, જે પાચન પછી બાકીના ખોરાકને મળાશયમાં મોકલે છે. આ કેન્સર ત્યારે શરૂ થાય છે જ્યારે કોલોનની આંતરિક પરત પર નાના ગઠ્ઠા બનવા લાગે છે, જેને પોલિપ્સ કહેવામાં આવે છે. આ પોલિપ્સ ધીમે ધીમે કેન્સરમાં ફેરવાઈ શકે છે, ખાસ કરીને જો એનું સમયસર નિદાન ન થાય. કોલોન કેન્સરના પ્રારંભિક સંકેતો કોલોન કેન્સરના શરૂઆતનાં લક્ષણો ક્યારેક નાના રોગો જેવા લાગે છે. એટલા માટે લોકો એને ગંભીરતાથી લેતા નથી, જોકે આ સંકેતોને સમજવાથી તમારું જીવન બચી શકે છે. ડૉ. જોસેફે 5 મુખ્ય લક્ષણો જણાવ્યાં છે, જેના કારણે એને શરૂઆતના દિવસોમાં ઓળખી શકાય છે: મળમાં લોહી છે જો ટોઇલેટ કરતી વખતે મળમાં લોહી દેખાય અથવા ટોઇલેટ પેપર પર લાલ નિશાન દેખાય, તો સાવચેત રહો. આ લોહી ઘેરા લાલ રંગનું હોઈ શકે છે. આ પાઇલ્સને કારણે પણ હોઈ શકે છે, પરંતુ જો આવું વારંવાર થાય, તો ડૉક્ટરની સલાહ લો. પેટમાં દુખાવો જો તમને વારંવાર પેટમાં દુખાવો કે ખેંચાણ થતી હોય અને એનું ચોક્કસ કારણ ખબર ન હોય. જો આ દુખાવો લાંબા સમય સુધી રહે છે અથવા ખૂબ જ તીવ્ર હોય છે, તો એને અવગણશો નહીં. ડૉક્ટરની સલાહ લો. થાક દૂર થતો નથી જો તમને પુષ્કળ આરામ કર્યા પછી પણ થાક લાગે છે. યુવાનો ઘણીવાર એવું માને છે કે તે કામનો તણાવ અથવા ઊંઘનો અભાવ છે, પરંતુ એ કોલોન કેન્સરનું લક્ષણ પણ હોઈ શકે છે. વારંવાર કબજિયાત કે ઝાડા થતા હોય જો તમને વારંવાર કબજિયાત કે ઝાડા થાય છે. જો તમને તમારી ટોઇલેટ જવાની આદતોમાં કોઈ ફેરફાર લાગે છે અને એ અઠવાડિયા સુધી ચાલુ રહે છે, તો એ ચિંતાનો વિષય છે. કોઈ કારણ વગર ઘટતું વજન જો તમે ડાયેટિંગ નથી કરતા છતાં તમારું વજન ઝડપથી ઘટી રહ્યું છે અથવા તમને ભૂખ ઓછી લાગી રહી છે, તો આ પણ કોલોન કેન્સરનું લક્ષણ હોઈ શકે છે. યુવાનોમાં કોલોન કેન્સર કેમ વધી રહ્યું છે? છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં 20થી 49 વર્ષની વયના લોકોમાં કોલોન કેન્સરના કેસોમાં ઝડપથી વધારો થયો છે. આ દર વર્ષે લગભગ 1.5%ના દરે વધી રહ્યો છે. ડોકટરોને હજુ સુધી આનું ચોક્કસ કારણ ખબર નથી, પરંતુ કેટલીક બાબતો આનું કારણ હોઈ શકે છે- આ કારણોને વિગતવાર સમજો- ખરાબ જીવનશૈલી: આજના જીવનમાં આપણે કલાકો સુધી બેસી રહીએ છીએ, કસરત કરતા નથી અને સ્થૂળતા વધી રહી છે. આ બધા કોલોન કેન્સરનું જોખમ વધારે છે. ખરાબ આહાર: વધુપડતું માંસ, પ્રોસેસ્ડ ફૂડ, જેમ કે સોસેજ, બર્ગર અને તળેલા ખોરાક ખાવાથી પણ આનું કારણ બની શકે છે. દારૂ અને સિગારેટ: ધૂમ્રપાન અને વધુપડતો દારૂ પીવાથી પણ આ રોગને આમંત્રણ મળે છે. કૌટુંબિક ઇતિહાસ: જો તમારાં માતા-પિતા અથવા ભાઈ-બહેનને આ રોગ થયો હોય તો તમને પણ જોખમ હોઈ શકે છે. કોલોન કેન્સરની સારવાર ડૉ. આદિત્ય સરીન કહે છે કે કોલોન કેન્સરની સારવાર શક્ય છે, ખાસ કરીને જો એનું નિદાન શરૂઆતી તબક્કામાં થાય. સારવારની પદ્ધતિઓ છે- સર્જરી: કેન્સરગ્રસ્ત ભાગને સર્જરી દ્વારા દૂર કરવામાં આવે છે. કીમોથેરાપી: કેન્સરના કોષોને મારવા માટે દવાઓનો ઉપયોગ થાય છે. રેડિયેશન થેરાપી: ખાસ કિરણોનો ઉપયોગ કરીને કેન્સરનો નાશ કરે છે. જોકે ઉપચાર કરતાં નિવારણ વધુ સારું છે. તો ચાલો જાણીએ એનાથી કેવી રીતે બચવું- કોલોન કેન્સરથી બચવાના ઉપાયો કોઈપણ રોગ સંપૂર્ણપણે રોકી શકાતો નથી, પરંતુ કેટલીક સાવચેતીઓ તમારા જોખમને ઘટાડી શકે છે- કોલોન કેન્સર સંબંધિત સામાન્ય પ્રશ્નો અને જવાબો પ્રશ્ન: શું કોલોન કેન્સર ફક્ત વૃદ્ધોને જ અસર કરે છે? જવાબ: પહેલાં કોલોન કેન્સરને 50 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકો સાથે સંકળાયેલો રોગ માનવામાં આવતો હતો, પરંતુ છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં સમગ્ર વિશ્વમાં 20થી 40 વર્ષની વયના યુવાનોમાં પણ એના કેસ ઝડપથી નોંધાઈ રહ્યા છે. અમેરિકન કેન્સર સોસાયટીના અહેવાલ મુજબ, 1990ના દાયકાથી યુવાનોમાં કોલોન કેન્સરનું પ્રમાણ સતત વધી રહ્યું છે. સ્થૂળતા, ફાઇબરનો અભાવ, પ્રોસેસ્ડ ફૂડનું વધુપડતું સેવન, શારીરિક પ્રવૃત્તિનો અભાવ અને આનુવંશિક પરિવર્તન જેવાં જીવનશૈલીનાં પરિબળો આ પાછળનું કારણ હોઈ શકે છે. તેથી કોલોન કેન્સર ફક્ત વૃદ્ધોમાં જ થાય છે એ માન્યતા ખોટી છે. પ્રશ્ન: શું એનો ઈલાજ થઈ શકે છે? જવાબ: હા, કોલોન કેન્સર ઈલાજ છે, ખાસ કરીને જો એ શરૂઆતના સ્ટેજમાં જ પકડાઈ જાય. લેપ્રોસ્કોપિક સર્જરી, લક્ષિત ઉપચાર અને ઇમ્યુનોથેરાપીને કારણે સારવારનાં પરિણામોમાં વધુ સુધારો થયો છે. પ્રશ્ન: સ્ક્રીનિંગ ક્યારે કરાવવું જોઈએ? જવાબ: અમેરિકન કેન્સર સોસાયટી અને અન્ય સંસ્થાઓ અનુસાર, સામાન્ય જોખમ ધરાવતા લોકોએ 45 વર્ષની ઉંમરે કોલોન કેન્સર સ્ક્રીનિંગ શરૂ કરવું જોઈએ. જો કોઈ નજીકના પરિવારના સભ્ય, એટલે કે માતાપિતા, ભાઈ-બહેન અથવા સંબંધીને કોલોન કેન્સર થયું હોય તો સ્ક્રીનિંગ તેમને કેન્સર થયું તે ઉંમરના 10 વર્ષ પહેલાં શરૂ થઈ જવું જોઈએ. જો તમારા પિતાને 50 વર્ષની ઉંમરે આ રોગ થયો હોય, તો તમારે 40 વર્ષની ઉંમરે સ્ક્રીનિંગ શરૂ કરવી જોઈએ. સ્ક્રીનિંગ માટેના મુખ્ય ટેસ્ટ છે-
અમેરિકાના પ્રખ્યાત ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજિસ્ટ ડૉ. જોસેફ સલહાબે ચેતવણી આપી છે કે 1990માં જન્મેલા લોકોમાં કોલોન કેન્સરનું જોખમ 1950માં જન્મેલા લોકો કરતાં બમણું થઈ ગયું છે. આ સાંભળીને આશ્ચર્ય થાય છે, કારણ કે પહેલા આ રોગ મોટે ભાગે 50 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકોમાં જોવા મળતો હતો. હવે યુવાનો પણ એનો ભોગ બની રહ્યા છે, એનું કારણ શું છે? વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (WHO) અનુસાર, કોલોન કેન્સર એ ત્રીજું સૌથી સામાન્ય કેન્સર છે. એ વિશ્વમાં કેન્સરથી થતાં મૃત્યુનું બીજું મુખ્ય કારણ છે. વર્ષ 2020માં કોલોન કેન્સરના 19 લાખથી વધુ નવા કેસ નોંધાયા હતા. આજે ' ફિઝિકલ હેલ્થ 'માં આપણે કોલોન કેન્સર વિશે વાત કરીશું. આ સાથે આપણે જાણીશું કે- કોલોન કેન્સર શું છે?
કોલોન કેન્સરને કોલોરેક્ટલ કેન્સર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. એ એક ગંભીર રોગ છે, જે મોટા આંતરડા એટલે કે કોલોનમાં થાય છે. કોલોન આપણા પાચનતંત્રનો એક મહત્ત્વપૂર્ણ ભાગ છે, જે પાચન પછી બાકીના ખોરાકને મળાશયમાં મોકલે છે. આ કેન્સર ત્યારે શરૂ થાય છે જ્યારે કોલોનની આંતરિક પરત પર નાના ગઠ્ઠા બનવા લાગે છે, જેને પોલિપ્સ કહેવામાં આવે છે. આ પોલિપ્સ ધીમે ધીમે કેન્સરમાં ફેરવાઈ શકે છે, ખાસ કરીને જો એનું સમયસર નિદાન ન થાય. કોલોન કેન્સરના પ્રારંભિક સંકેતો
કોલોન કેન્સરના શરૂઆતનાં લક્ષણો ક્યારેક નાના રોગો જેવા લાગે છે. એટલા માટે લોકો એને ગંભીરતાથી લેતા નથી, જોકે આ સંકેતોને સમજવાથી તમારું જીવન બચી શકે છે. ડૉ. જોસેફે 5 મુખ્ય લક્ષણો જણાવ્યાં છે, જેના કારણે એને શરૂઆતના દિવસોમાં ઓળખી શકાય છે: મળમાં લોહી છે જો ટોઇલેટ કરતી વખતે મળમાં લોહી દેખાય અથવા ટોઇલેટ પેપર પર લાલ નિશાન દેખાય, તો સાવચેત રહો. આ લોહી ઘેરા લાલ રંગનું હોઈ શકે છે. આ પાઇલ્સને કારણે પણ હોઈ શકે છે, પરંતુ જો આવું વારંવાર થાય, તો ડૉક્ટરની સલાહ લો. પેટમાં દુખાવો જો તમને વારંવાર પેટમાં દુખાવો કે ખેંચાણ થતી હોય અને એનું ચોક્કસ કારણ ખબર ન હોય. જો આ દુખાવો લાંબા સમય સુધી રહે છે અથવા ખૂબ જ તીવ્ર હોય છે, તો એને અવગણશો નહીં. ડૉક્ટરની સલાહ લો. થાક દૂર થતો નથી જો તમને પુષ્કળ આરામ કર્યા પછી પણ થાક લાગે છે. યુવાનો ઘણીવાર એવું માને છે કે તે કામનો તણાવ અથવા ઊંઘનો અભાવ છે, પરંતુ એ કોલોન કેન્સરનું લક્ષણ પણ હોઈ શકે છે. વારંવાર કબજિયાત કે ઝાડા થતા હોય જો તમને વારંવાર કબજિયાત કે ઝાડા થાય છે. જો તમને તમારી ટોઇલેટ જવાની આદતોમાં કોઈ ફેરફાર લાગે છે અને એ અઠવાડિયા સુધી ચાલુ રહે છે, તો એ ચિંતાનો વિષય છે. કોઈ કારણ વગર ઘટતું વજન જો તમે ડાયેટિંગ નથી કરતા છતાં તમારું વજન ઝડપથી ઘટી રહ્યું છે અથવા તમને ભૂખ ઓછી લાગી રહી છે, તો આ પણ કોલોન કેન્સરનું લક્ષણ હોઈ શકે છે. યુવાનોમાં કોલોન કેન્સર કેમ વધી રહ્યું છે? છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં 20થી 49 વર્ષની વયના લોકોમાં કોલોન કેન્સરના કેસોમાં ઝડપથી વધારો થયો છે. આ દર વર્ષે લગભગ 1.5%ના દરે વધી રહ્યો છે. ડોકટરોને હજુ સુધી આનું ચોક્કસ કારણ ખબર નથી, પરંતુ કેટલીક બાબતો આનું કારણ હોઈ શકે છે- આ કારણોને વિગતવાર સમજો- ખરાબ જીવનશૈલી: આજના જીવનમાં આપણે કલાકો સુધી બેસી રહીએ છીએ, કસરત કરતા નથી અને સ્થૂળતા વધી રહી છે. આ બધા કોલોન કેન્સરનું જોખમ વધારે છે. ખરાબ આહાર: વધુપડતું માંસ, પ્રોસેસ્ડ ફૂડ, જેમ કે સોસેજ, બર્ગર અને તળેલા ખોરાક ખાવાથી પણ આનું કારણ બની શકે છે. દારૂ અને સિગારેટ: ધૂમ્રપાન અને વધુપડતો દારૂ પીવાથી પણ આ રોગને આમંત્રણ મળે છે. કૌટુંબિક ઇતિહાસ: જો તમારાં માતા-પિતા અથવા ભાઈ-બહેનને આ રોગ થયો હોય તો તમને પણ જોખમ હોઈ શકે છે. કોલોન કેન્સરની સારવાર ડૉ. આદિત્ય સરીન કહે છે કે કોલોન કેન્સરની સારવાર શક્ય છે, ખાસ કરીને જો એનું નિદાન શરૂઆતી તબક્કામાં થાય. સારવારની પદ્ધતિઓ છે- સર્જરી: કેન્સરગ્રસ્ત ભાગને સર્જરી દ્વારા દૂર કરવામાં આવે છે. કીમોથેરાપી: કેન્સરના કોષોને મારવા માટે દવાઓનો ઉપયોગ થાય છે. રેડિયેશન થેરાપી: ખાસ કિરણોનો ઉપયોગ કરીને કેન્સરનો નાશ કરે છે. જોકે ઉપચાર કરતાં નિવારણ વધુ સારું છે. તો ચાલો જાણીએ એનાથી કેવી રીતે બચવું- કોલોન કેન્સરથી બચવાના ઉપાયો કોઈપણ રોગ સંપૂર્ણપણે રોકી શકાતો નથી, પરંતુ કેટલીક સાવચેતીઓ તમારા જોખમને ઘટાડી શકે છે- કોલોન કેન્સર સંબંધિત સામાન્ય પ્રશ્નો અને જવાબો પ્રશ્ન: શું કોલોન કેન્સર ફક્ત વૃદ્ધોને જ અસર કરે છે? જવાબ: પહેલાં કોલોન કેન્સરને 50 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકો સાથે સંકળાયેલો રોગ માનવામાં આવતો હતો, પરંતુ છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં સમગ્ર વિશ્વમાં 20થી 40 વર્ષની વયના યુવાનોમાં પણ એના કેસ ઝડપથી નોંધાઈ રહ્યા છે. અમેરિકન કેન્સર સોસાયટીના અહેવાલ મુજબ, 1990ના દાયકાથી યુવાનોમાં કોલોન કેન્સરનું પ્રમાણ સતત વધી રહ્યું છે. સ્થૂળતા, ફાઇબરનો અભાવ, પ્રોસેસ્ડ ફૂડનું વધુપડતું સેવન, શારીરિક પ્રવૃત્તિનો અભાવ અને આનુવંશિક પરિવર્તન જેવાં જીવનશૈલીનાં પરિબળો આ પાછળનું કારણ હોઈ શકે છે. તેથી કોલોન કેન્સર ફક્ત વૃદ્ધોમાં જ થાય છે એ માન્યતા ખોટી છે. પ્રશ્ન: શું એનો ઈલાજ થઈ શકે છે? જવાબ: હા, કોલોન કેન્સર ઈલાજ છે, ખાસ કરીને જો એ શરૂઆતના સ્ટેજમાં જ પકડાઈ જાય. લેપ્રોસ્કોપિક સર્જરી, લક્ષિત ઉપચાર અને ઇમ્યુનોથેરાપીને કારણે સારવારનાં પરિણામોમાં વધુ સુધારો થયો છે. પ્રશ્ન: સ્ક્રીનિંગ ક્યારે કરાવવું જોઈએ? જવાબ: અમેરિકન કેન્સર સોસાયટી અને અન્ય સંસ્થાઓ અનુસાર, સામાન્ય જોખમ ધરાવતા લોકોએ 45 વર્ષની ઉંમરે કોલોન કેન્સર સ્ક્રીનિંગ શરૂ કરવું જોઈએ. જો કોઈ નજીકના પરિવારના સભ્ય, એટલે કે માતાપિતા, ભાઈ-બહેન અથવા સંબંધીને કોલોન કેન્સર થયું હોય તો સ્ક્રીનિંગ તેમને કેન્સર થયું તે ઉંમરના 10 વર્ષ પહેલાં શરૂ થઈ જવું જોઈએ. જો તમારા પિતાને 50 વર્ષની ઉંમરે આ રોગ થયો હોય, તો તમારે 40 વર્ષની ઉંમરે સ્ક્રીનિંગ શરૂ કરવી જોઈએ. સ્ક્રીનિંગ માટેના મુખ્ય ટેસ્ટ છે-
What's Your Reaction?
