મહિલા અધિકારીઓને સેનામાં કાયમી નોકરી કેમ નહીં?:દિલ્હી હાઈકોર્ટનો સરકારને સવાલ; CDS પરીક્ષામાં મહિલાઓને ફક્ત OTAમાં આવેદન માગો
દિલ્હી હાઈકોર્ટે CDS (સંયુક્ત સંરક્ષણ સેવાઓ) પરીક્ષા દ્વારા ઈન્ડિયન મિલિટરી એકેડેમી (IMA), નેવલ એકેડેમી (INA) અને એરફોર્સ એકેડેમી (AFA)માં મહિલાઓનો સમાવેશ ન કરવા અંગે કેન્દ્ર સરકાર પાસેથી જવાબ માગ્યો છે. હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ દેવેન્દ્ર કુમાર ઉપાધ્યાયની અધ્યક્ષતાવાળી બેન્ચે બુધવારે જણાવ્યું હતું કે, મહિલા અધિકારીઓને સેનામાં કાયમી નોકરીઓ મળી રહી નથી. આ મામલો ગંભીર છે અને કેન્દ્ર સરકારે તેનો જવાબ આપવો પડશે. આગામી સુનાવણી નવેમ્બર 2025માં થશે. આ અરજી એડવોકેટ કુશ કાલરા દ્વારા દાખલ કરવામાં આવી છે. તેમણે અરજીમાં જણાવ્યું હતું કે 28 મે, 2025ના રોજ, UPSCએ CDS-II પરીક્ષા માટે એક જાહેરાત બહાર પાડી હતી, જેમાં મહિલાઓને ફક્ત OTA (ઓફિસર્સ ટ્રેનિંગ એકેડેમી, ચેન્નાઈ)માં અરજી કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે, જ્યારે બાકીની ત્રણ એકેડેમીમાં ફક્ત પુરુષોનો જ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. IMA, AFA અને INAમાંથી પાસ આઉટ થનારા અધિકારીઓને કાયમી નોકરી એટલે કે કાયમી કમિશન મળે છે. બીજી તરફ, OTAમાંથી પાસ આઉટ થનારા અધિકારીઓને ફક્ત શોર્ટ સર્વિસ કમિશન મળે છે, જે 10 વર્ષની નોકરી છે અને જરૂર પડ્યે તેને 4 વર્ષ સુધી લંબાવી શકાય છે. IMA, AFA અને INA માં તાલીમ લગભગ 18 મહિનાની હોય છે, જ્યારે OTAમાં તાલીમ ફક્ત 49 અઠવાડિયાની હોય છે. અરજદારે જણાવ્યું હતું કે CDS દ્વારા મહિલાઓને IMA, INA અને AFAમાં પ્રવેશ ન આપવા એ ભારતના બંધારણના કલમ 14 (સમાનતાનો અધિકાર), કલમ 16 (જાહેર રોજગારમાં સમાન તક) અને કલમ 19(1)(g) (પોતાની પસંદગીનો વ્યવસાય પસંદ કરવાનો અધિકાર)નું ઉલ્લંઘન છે. અરજીમાં સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયોનો ઉલ્લેખ આ અરજી 2020ના સીમાચિહ્નરૂપ ચુકાદાનો ઉલ્લેખ કરે છે જેમાં સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે મહિલા લશ્કરી અધિકારીઓને કાયમી કમિશન અને કમાન્ડ પોસ્ટિંગનો સમાન અધિકાર મળવો જોઈએ. આ ઉપરાંત, અરજદારે પોતાના 2021ના કેસનો ઉલ્લેખ કર્યો, જેમાં સુપ્રીમ કોર્ટે પહેલીવાર મહિલાઓને NDA પરીક્ષામાં બેસવાની મંજૂરી આપી હતી. આ પછી, ડિસેમ્બર 2021માં, 19 મહિલાઓને NDAમાં પ્રવેશ મળ્યો અને IMAમાંથી પ્રથમ મહિલા બેચ પાસ થઈ. પૂછવામાં આવ્યું- જો સેનામાં મહિલાઓની સંપૂર્ણ ભાગીદારી છે, તો CDSમાં કેમ નહીં? અરજીમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે જ્યારે સેનામાં મહિલાઓની ભાગીદારી વધી રહી છે અને તેઓ કમાન્ડ અને કોમ્બેટ ભૂમિકાઓમાં આવી રહી છે, ત્યારે સીડીએસમાં મહિલાઓને વધુ સારી ભાગીદારીથી બાકાત રાખવી એ સંપૂર્ણપણે ભેદભાવપૂર્ણ નિર્ણય છે અને કોઈ નક્કર કારણ વગર લેવામાં આવ્યો છે. મહિલાઓ સીધી લડાઈમાં સામેલ નથી બીજો મહત્વનો તફાવત એ છે કે હાલમાં મહિલાઓ ફક્ત OTAમાં જોડાઈ શકે છે, જ્યારે તેમને હજુ સુધી IMA અને INAમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા નથી. સેનાની જૂની નીતિઓમાં, તેઓ ફક્ત બિન-લડાઇ ભૂમિકાઓ સુધી મર્યાદિત હતા. એટલે કે, મહિલાઓ સીધી રીતે લડાઈમાં સામેલ નથી.
દિલ્હી હાઈકોર્ટે CDS (સંયુક્ત સંરક્ષણ સેવાઓ) પરીક્ષા દ્વારા ઈન્ડિયન મિલિટરી એકેડેમી (IMA), નેવલ એકેડેમી (INA) અને એરફોર્સ એકેડેમી (AFA)માં મહિલાઓનો સમાવેશ ન કરવા અંગે કેન્દ્ર સરકાર પાસેથી જવાબ માગ્યો છે. હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ દેવેન્દ્ર કુમાર ઉપાધ્યાયની અધ્યક્ષતાવાળી બેન્ચે બુધવારે જણાવ્યું હતું કે, મહિલા અધિકારીઓને સેનામાં કાયમી નોકરીઓ મળી રહી નથી. આ મામલો ગંભીર છે અને કેન્દ્ર સરકારે તેનો જવાબ આપવો પડશે. આગામી સુનાવણી નવેમ્બર 2025માં થશે. આ અરજી એડવોકેટ કુશ કાલરા દ્વારા દાખલ કરવામાં આવી છે. તેમણે અરજીમાં જણાવ્યું હતું કે 28 મે, 2025ના રોજ, UPSCએ CDS-II પરીક્ષા માટે એક જાહેરાત બહાર પાડી હતી, જેમાં મહિલાઓને ફક્ત OTA (ઓફિસર્સ ટ્રેનિંગ એકેડેમી, ચેન્નાઈ)માં અરજી કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે, જ્યારે બાકીની ત્રણ એકેડેમીમાં ફક્ત પુરુષોનો જ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. IMA, AFA અને INAમાંથી પાસ આઉટ થનારા અધિકારીઓને કાયમી નોકરી એટલે કે કાયમી કમિશન મળે છે. બીજી તરફ, OTAમાંથી પાસ આઉટ થનારા અધિકારીઓને ફક્ત શોર્ટ સર્વિસ કમિશન મળે છે, જે 10 વર્ષની નોકરી છે અને જરૂર પડ્યે તેને 4 વર્ષ સુધી લંબાવી શકાય છે. IMA, AFA અને INA માં તાલીમ લગભગ 18 મહિનાની હોય છે, જ્યારે OTAમાં તાલીમ ફક્ત 49 અઠવાડિયાની હોય છે. અરજદારે જણાવ્યું હતું કે CDS દ્વારા મહિલાઓને IMA, INA અને AFAમાં પ્રવેશ ન આપવા એ ભારતના બંધારણના કલમ 14 (સમાનતાનો અધિકાર), કલમ 16 (જાહેર રોજગારમાં સમાન તક) અને કલમ 19(1)(g) (પોતાની પસંદગીનો વ્યવસાય પસંદ કરવાનો અધિકાર)નું ઉલ્લંઘન છે. અરજીમાં સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયોનો ઉલ્લેખ
આ અરજી 2020ના સીમાચિહ્નરૂપ ચુકાદાનો ઉલ્લેખ કરે છે જેમાં સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે મહિલા લશ્કરી અધિકારીઓને કાયમી કમિશન અને કમાન્ડ પોસ્ટિંગનો સમાન અધિકાર મળવો જોઈએ. આ ઉપરાંત, અરજદારે પોતાના 2021ના કેસનો ઉલ્લેખ કર્યો, જેમાં સુપ્રીમ કોર્ટે પહેલીવાર મહિલાઓને NDA પરીક્ષામાં બેસવાની મંજૂરી આપી હતી. આ પછી, ડિસેમ્બર 2021માં, 19 મહિલાઓને NDAમાં પ્રવેશ મળ્યો અને IMAમાંથી પ્રથમ મહિલા બેચ પાસ થઈ. પૂછવામાં આવ્યું- જો સેનામાં મહિલાઓની સંપૂર્ણ ભાગીદારી છે, તો CDSમાં કેમ નહીં?
અરજીમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે જ્યારે સેનામાં મહિલાઓની ભાગીદારી વધી રહી છે અને તેઓ કમાન્ડ અને કોમ્બેટ ભૂમિકાઓમાં આવી રહી છે, ત્યારે સીડીએસમાં મહિલાઓને વધુ સારી ભાગીદારીથી બાકાત રાખવી એ સંપૂર્ણપણે ભેદભાવપૂર્ણ નિર્ણય છે અને કોઈ નક્કર કારણ વગર લેવામાં આવ્યો છે. મહિલાઓ સીધી લડાઈમાં સામેલ નથી બીજો મહત્વનો તફાવત એ છે કે હાલમાં મહિલાઓ ફક્ત OTAમાં જોડાઈ શકે છે, જ્યારે તેમને હજુ સુધી IMA અને INAમાં સામેલ કરવામાં આવ્યા નથી. સેનાની જૂની નીતિઓમાં, તેઓ ફક્ત બિન-લડાઇ ભૂમિકાઓ સુધી મર્યાદિત હતા. એટલે કે, મહિલાઓ સીધી રીતે લડાઈમાં સામેલ નથી.
What's Your Reaction?
