એક કોલ તમારું બેંક એકાઉન્ટ સફાચટ કરી શકે છે:'વોઇસ કોલિંગ કૌભાંડ'થી સાવધાન; પરિચિતના અવાજમાં છેતરપિંડી કરનારાથી બચવા આ 11 વાત ધ્યાનમાં રાખો
ફોન કોલ્સમાં આપણી ઓળખનો સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ ભાગ આપણો અવાજ છે. જ્યારે કોઈ આપણને ફોન કરે છે ત્યારે આપણે ચહેરો જોયા વિના ફક્ત અવાજ સાંભળીને જ તે વ્યક્તિને ઓળખીએ છીએ. આનો ફાયદો ઉઠાવીને સાયબર ગુનેગારો 'વોઇસ ક્લોનિંગ કૌભાંડ'ને અંજામ આપી શકે છે. આ કૌભાંડમાં સાયબર ગુનેગારો આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI)ની મદદથી વ્યક્તિના અવાજની નકલ કરે છે. આ પછી તેઓ તેના પરિવારના સભ્યો, મિત્રો અથવા ઓફિસના સાથીદારોને ફોન કરે છે અને પૈસા અથવા સંવેદનશીલ માહિતી મેળવવાનો પ્રયાસ કરે છે, તેથી આ કૌભાંડ પ્રત્યે સતર્ક અને સાવધ રહેવાની જરૂર છે, તેથી આજે 'સાયબર લિટરેસી' કોલમમાં આપણે વાત કરીશું કે વોઇસ ક્લોનિંગ કૌભાંડ કેટલું ખતરનાક છે. તમે એ પણ જાણશો કે- નિષ્ણાત: ઇશાન સિંહા, સાયબર એક્સપર્ટ, નવી દિલ્હી. પ્રશ્ન- લોકો વોઇસ ક્લોનિંગ કૌભાંડનો ભોગ કેવી રીતે બને છે? જવાબ: આ કૌભાંડમાં સાયબર ગુનેગારો લોકોને ભાવનાત્મક રીતે બ્લેકમેલ કરે છે. સૌપ્રથમ, AI ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરીને વ્યક્તિના અવાજનું ક્લોન બનાવે છે. આ પછી તેઓ કોઈ પરિચિત વ્યક્તિને ફોન કરે છે અને એવો દેખાવ કરે છે કે તેમને કોઈ અપહરણ, અકસ્માત અથવા કોઈ મુશ્કેલી ઊભી થઈ છે. જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ કોઈ પરિચિત, મિત્ર, સંબંધી કે સાથીદારનો પરિચિત અવાજ સાંભળે છે, ત્યારે તે કોઈ શંકા વિના તેના પર વિશ્વાસ કરે છે. લોકો પાકી ખાતરી કર્યા વિના મદદના નામે પૈસા ટ્રાન્સફર કરે છે, આ રીતે તેઓ છેતરપિંડીનો ભોગ બને છે. પ્રશ્ન: સાયબર ગુનેગારો અવાજની નકલ કરીને એને ક્લોન કરે છે, તે ક્યાંથી કરે છે? જવાબ: સાયબર એક્સપર્ટ ઈશાન સિંહા કહે છે કે અવાજનું ક્લોનિંગ કરવા માટે અવાજનો એક નાનો નમૂનો જરૂરી છે. આજકાલ, કેટલીક એપ્સ એવી છે, જેમાં અવાજને ક્લોન કરવા માટે ફક્ત 3 સેકન્ડનો ઓડિયો પૂરતો છે. સાયબર ગુનેગારો આ ઓડિયો સોશિયલ મીડિયા પર પોસ્ટ કરાયેલા વીડિયોમાંથી મેળવી શકે છે. વૉઇસ ક્લોનિંગ વૉઇસ અને મૂળ વૉઇસ વચ્ચે માત્ર નજીવો તફાવત છે. જો એને ધ્યાનથી સાંભળવામાં ન આવે તો એને ઓળખી શકાતો નથી. પ્રશ્ન- વોઇસ ક્લોનિંગ કૌભાંડથી તમે તમારી જાતને કેવી રીતે બચાવી શકો છો? જવાબ: જો કોઈ પરિચિત વ્યક્તિ અચાનક પૈસા માગે તો પહેલા તેની ઓળખ ચકાસો. કોલ ડિસ્કનેક્ટ કર્યા પછી તે વ્યક્તિનો સીધો સંપર્ક કરો અને તેને અજાણ્યા કોલ વિશે જાણ કરો. પ્રશ્ન- માતાપિતા અને ઘરના વડીલોને વોઇસ ક્લોનિંગ કૌભાંડ વિશે કેવી રીતે જાગ્રત કરવાં? જવાબ: ઘણીવાર વૃદ્ધો આધુનિક ટેક્નોલોજીનાં જોખમોથી અજાણ હોય છે, જેના કારણે તેઓ સરળતાથી વોઇસ ક્લોનિંગ છેતરપિંડીનો ભોગ બની શકે છે. તેમને આ કૌભાંડ વિશે જાગ્રત કરવા અને સલામતીની પદ્ધતિઓ શીખવવી ખૂબ જ જરૂરી છે. તેમને આ રીતે સમજાવો પ્રશ્ન- આપણે AI વોઇસ ક્લોન કોલ્સ કેવી રીતે ચકાસી શકીએ? જવાબ: સાયબર એક્સપર્ટ ઈશાન સિંહા આનાથી બચવાના કેટલાક ઉપાયો જણાવે છે, જેમ કે જો કોઈ એજન્સીના નંબર પરથી તમારી પાસેથી પૈસાની માગણી થઈ રહી હોય તો કોલ ડિસ્કનેક્ટ કરો અને તમારી બાજુથી કોલ કરો. ઘણી વખત સાયબર ગુનેગારો નંબરો હેક કરે છે. આને 'કોલ બુફિંગ' કહેવામાં આવે છે. જ્યારે તમે કોલ ડિસ્કનેક્ટ કરો છો અને તમારી બાજુથી કોલ કરો છો, ત્યારે તમારો કોલ સાયબર છેતરપિંડી કરનાર પર નહીં, પરંતુ વાસ્તવિક નંબર પર જશે. પ્રશ્ન: જો તમને આવો ફોન આવે તો તમારે શું કરવું જોઈએ? જવાબ: જો તમારા પર કોઈ પરિચિત અવાજમાં પૈસા માગતો અથવા કટોકટીનો દાવો કરતો શંકાસ્પદ ફોન આવે તો ગભરાવાને બદલે કાળજીપૂર્વક ખાતરી કરો અને સતર્ક રહો. અવાજ વાસ્તવિક છે કે કૃત્રિમ છે એ જુઓ. જો ફોન કરનાર તમારા પર ઝડપથી પૈસા ટ્રાન્સફર કરવા દબાણ કરી રહ્યો હોય તો સાવચેત રહો. કોલ ડિસ્કનેક્ટ કર્યા પછી તે જ વ્યક્તિને તેમના રજિસ્ટર્ડ નંબર (જે પહેલાંથી જ સેવ કરેલો છે) પર કોલ કરો. પરિવારના અન્ય સભ્યો અથવા મિત્રો સાથે પણ ખાતરી કરો કે કોઈ કટોકટી નથી. સાયબર ક્રાઇમ હેલ્પલાઇન પર ફરિયાદ કરો જો તમને લાગે કે આ વોઇસ ક્લોનિંગ કૌભાંડ છે તો તરત જ સાયબર ક્રાઇમ હેલ્પલાઇન (1930) પર ફરિયાદ કરો. આ ઉપરાંત, https://cybercrime.gov.in પર ઓનલાઈન રિપોર્ટ ફાઇલ કરો. જો તમે પહેલાંથી જ પૈસા મોકલી દીધા હોય તો તાત્કાલિક બેંકનો સંપર્ક કરો અને વ્યવહાર બંધ કરવાનો પ્રયાસ કરો.
ફોન કોલ્સમાં આપણી ઓળખનો સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ ભાગ આપણો અવાજ છે. જ્યારે કોઈ આપણને ફોન કરે છે ત્યારે આપણે ચહેરો જોયા વિના ફક્ત અવાજ સાંભળીને જ તે વ્યક્તિને ઓળખીએ છીએ. આનો ફાયદો ઉઠાવીને સાયબર ગુનેગારો 'વોઇસ ક્લોનિંગ કૌભાંડ'ને અંજામ આપી શકે છે. આ કૌભાંડમાં સાયબર ગુનેગારો આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI)ની મદદથી વ્યક્તિના અવાજની નકલ કરે છે. આ પછી તેઓ તેના પરિવારના સભ્યો, મિત્રો અથવા ઓફિસના સાથીદારોને ફોન કરે છે અને પૈસા અથવા સંવેદનશીલ માહિતી મેળવવાનો પ્રયાસ કરે છે, તેથી આ કૌભાંડ પ્રત્યે સતર્ક અને સાવધ રહેવાની જરૂર છે, તેથી આજે 'સાયબર લિટરેસી' કોલમમાં આપણે વાત કરીશું કે વોઇસ ક્લોનિંગ કૌભાંડ કેટલું ખતરનાક છે. તમે એ પણ જાણશો કે- નિષ્ણાત: ઇશાન સિંહા, સાયબર એક્સપર્ટ, નવી દિલ્હી. પ્રશ્ન- લોકો વોઇસ ક્લોનિંગ કૌભાંડનો ભોગ કેવી રીતે બને છે? જવાબ: આ કૌભાંડમાં સાયબર ગુનેગારો લોકોને ભાવનાત્મક રીતે બ્લેકમેલ કરે છે. સૌપ્રથમ, AI ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરીને વ્યક્તિના અવાજનું ક્લોન બનાવે છે. આ પછી તેઓ કોઈ પરિચિત વ્યક્તિને ફોન કરે છે અને એવો દેખાવ કરે છે કે તેમને કોઈ અપહરણ, અકસ્માત અથવા કોઈ મુશ્કેલી ઊભી થઈ છે. જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ કોઈ પરિચિત, મિત્ર, સંબંધી કે સાથીદારનો પરિચિત અવાજ સાંભળે છે, ત્યારે તે કોઈ શંકા વિના તેના પર વિશ્વાસ કરે છે. લોકો પાકી ખાતરી કર્યા વિના મદદના નામે પૈસા ટ્રાન્સફર કરે છે, આ રીતે તેઓ છેતરપિંડીનો ભોગ બને છે. પ્રશ્ન: સાયબર ગુનેગારો અવાજની નકલ કરીને એને ક્લોન કરે છે, તે ક્યાંથી કરે છે? જવાબ: સાયબર એક્સપર્ટ ઈશાન સિંહા કહે છે કે અવાજનું ક્લોનિંગ કરવા માટે અવાજનો એક નાનો નમૂનો જરૂરી છે. આજકાલ, કેટલીક એપ્સ એવી છે, જેમાં અવાજને ક્લોન કરવા માટે ફક્ત 3 સેકન્ડનો ઓડિયો પૂરતો છે. સાયબર ગુનેગારો આ ઓડિયો સોશિયલ મીડિયા પર પોસ્ટ કરાયેલા વીડિયોમાંથી મેળવી શકે છે. વૉઇસ ક્લોનિંગ વૉઇસ અને મૂળ વૉઇસ વચ્ચે માત્ર નજીવો તફાવત છે. જો એને ધ્યાનથી સાંભળવામાં ન આવે તો એને ઓળખી શકાતો નથી. પ્રશ્ન- વોઇસ ક્લોનિંગ કૌભાંડથી તમે તમારી જાતને કેવી રીતે બચાવી શકો છો? જવાબ: જો કોઈ પરિચિત વ્યક્તિ અચાનક પૈસા માગે તો પહેલા તેની ઓળખ ચકાસો. કોલ ડિસ્કનેક્ટ કર્યા પછી તે વ્યક્તિનો સીધો સંપર્ક કરો અને તેને અજાણ્યા કોલ વિશે જાણ કરો. પ્રશ્ન- માતાપિતા અને ઘરના વડીલોને વોઇસ ક્લોનિંગ કૌભાંડ વિશે કેવી રીતે જાગ્રત કરવાં? જવાબ: ઘણીવાર વૃદ્ધો આધુનિક ટેક્નોલોજીનાં જોખમોથી અજાણ હોય છે, જેના કારણે તેઓ સરળતાથી વોઇસ ક્લોનિંગ છેતરપિંડીનો ભોગ બની શકે છે. તેમને આ કૌભાંડ વિશે જાગ્રત કરવા અને સલામતીની પદ્ધતિઓ શીખવવી ખૂબ જ જરૂરી છે. તેમને આ રીતે સમજાવો પ્રશ્ન- આપણે AI વોઇસ ક્લોન કોલ્સ કેવી રીતે ચકાસી શકીએ? જવાબ: સાયબર એક્સપર્ટ ઈશાન સિંહા આનાથી બચવાના કેટલાક ઉપાયો જણાવે છે, જેમ કે જો કોઈ એજન્સીના નંબર પરથી તમારી પાસેથી પૈસાની માગણી થઈ રહી હોય તો કોલ ડિસ્કનેક્ટ કરો અને તમારી બાજુથી કોલ કરો. ઘણી વખત સાયબર ગુનેગારો નંબરો હેક કરે છે. આને 'કોલ બુફિંગ' કહેવામાં આવે છે. જ્યારે તમે કોલ ડિસ્કનેક્ટ કરો છો અને તમારી બાજુથી કોલ કરો છો, ત્યારે તમારો કોલ સાયબર છેતરપિંડી કરનાર પર નહીં, પરંતુ વાસ્તવિક નંબર પર જશે. પ્રશ્ન: જો તમને આવો ફોન આવે તો તમારે શું કરવું જોઈએ? જવાબ: જો તમારા પર કોઈ પરિચિત અવાજમાં પૈસા માગતો અથવા કટોકટીનો દાવો કરતો શંકાસ્પદ ફોન આવે તો ગભરાવાને બદલે કાળજીપૂર્વક ખાતરી કરો અને સતર્ક રહો. અવાજ વાસ્તવિક છે કે કૃત્રિમ છે એ જુઓ. જો ફોન કરનાર તમારા પર ઝડપથી પૈસા ટ્રાન્સફર કરવા દબાણ કરી રહ્યો હોય તો સાવચેત રહો. કોલ ડિસ્કનેક્ટ કર્યા પછી તે જ વ્યક્તિને તેમના રજિસ્ટર્ડ નંબર (જે પહેલાંથી જ સેવ કરેલો છે) પર કોલ કરો. પરિવારના અન્ય સભ્યો અથવા મિત્રો સાથે પણ ખાતરી કરો કે કોઈ કટોકટી નથી. સાયબર ક્રાઇમ હેલ્પલાઇન પર ફરિયાદ કરો જો તમને લાગે કે આ વોઇસ ક્લોનિંગ કૌભાંડ છે તો તરત જ સાયબર ક્રાઇમ હેલ્પલાઇન (1930) પર ફરિયાદ કરો. આ ઉપરાંત, https://cybercrime.gov.in પર ઓનલાઈન રિપોર્ટ ફાઇલ કરો. જો તમે પહેલાંથી જ પૈસા મોકલી દીધા હોય તો તાત્કાલિક બેંકનો સંપર્ક કરો અને વ્યવહાર બંધ કરવાનો પ્રયાસ કરો.
What's Your Reaction?
Suraj Singh
hello
