ઉનાળામાં થતો માથાનો દુખાવો અને માઈગ્રેન બંને એક નથી!:7 લક્ષણોને જરાય અવગણશો નહીં, જાણો બચવા માટે સરળ ઘરેલું ઉપાયો
ઉનાળાની ઋતુમાં તડકો, લૂ અને શરીરમાં પાણીની ઉણપ જેવા કારણોસર માથાના દુખાવાની સમસ્યા સામાન્ય બની જાય છે. તબીબી ભાષામાં તેને 'હીટ હેડેક' કહેવામાં આવે છે. અમેરિકન એકેડેમી ઓફ ન્યુરોલોજી અનુસાર, અતિશય ગરમી અને હવાનું ઓછું દબાણ માથાના દુખાવાનું જોખમ વધારે છે. જોકે, યોગ્ય માહિતી અને કેટલાક સલામતીનાં પગલાંથી આ સમસ્યા ટાળી શકાય છે. તો, આજે કામના સમાચારમાં આપણે ઉનાળામાં થતા માથાના દુખાવા વિશે વિગતવાર વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણશો કે- નિષ્ણાત: ડૉ. અંકિત પટેલ, કન્સલ્ટન્ટ જનરલ ફિઝિશિયન, એપોલો સ્પેક્ટ્રા હોસ્પિટલ, જયપુર પ્રશ્ન- ઉનાળામાં માથાના દુખાવાની સમસ્યા કેમ વધે છે? જવાબ: જનરલ ફિઝિશિયન ડૉ. અંકિત પટેલ કહે છે કે ગરમીથી સીધો માથાનો દુખાવો થતો નથી. પરંતુ ડિહાઇડ્રેશન, તડકો અને ગરમીનો થાક જેવા અન્ય પરિબળો માથાના દુખાવાને વધારી શકે છે. ગરમીનો થાક એ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં શરીર વધુ ગરમ થઈ જાય છે અને પોતાને ઠંડુ કરવામાં અસમર્થ હોય છે. આ સામાન્ય રીતે ઊંચા તાપમાન અથવા વધુ પડતા પરસેવાને કારણે થાય છે. આ ઉપરાંત, અતિ તડકા અને પરસેવાને કારણે, શરીરના પ્રવાહી અને આવશ્યક ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ ઓછા થઈ જાય છે. જો આ તાત્કાલિક પૂર્ણ ન થાય, તો તેનાથી માથાનો દુખાવો પણ થઈ શકે છે. ઉનાળામાં માથાના દુખાવા થવાના અન્ય કેટલાક કારણો પણ હોઈ શકે છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી આ સમજો- પ્રશ્ન- ઉનાળામાં માથાના દુખાવા સાથે બીજા કયા લક્ષણો દેખાઈ શકે છે? જવાબ- ડૉ. અંકિત પટેલ સમજાવે છે કે ઉનાળામાં માથાનો દુખાવો ઉપરાંત, મોં અને હોઠ સુકાઈ જવા, ચક્કર આવવા અને નબળાઈ જેવા કેટલાક અન્ય લક્ષણો પણ જોવા મળી શકે છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી આ સમજો- પ્રશ્ન- હીટસ્ટ્રોકને કારણે માથાનો દુખાવો કેટલો ખતરનાક છે? જવાબ- હીટસ્ટ્રોક એક ગંભીર સ્થિતિ છે. તેનાથી શરીરનું તાપમાન 39.4 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી ઉપર વધવા સાથે ગંભીર માથાનો દુખાવો અને બેભાન થવું જેવા લક્ષણો થઈ શકે છે. આ એક મેડિકલ ઈમરજન્સી છે. આ સ્થિતિમાં, તાત્કાલિક ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરવો જરૂરી છે. પ્રશ્ન- ગરમીથી થતા માથાના દુખાવા અને માઈગ્રેન વચ્ચે શું તફાવત છે? જવાબ: માઈગ્રેન સામાન્ય રીતે માથાની એક બાજુએ તીવ્ર દુખાવો કરે છે. આ સાથે, પ્રકાશ અને અવાજ પ્રત્યે સંવેદનશીલતા અને ઉબકા પણ આવી શકે છે. બીજી બાજુ, ગરમીને કારણે માથાનો દુખાવો ડિહાઇડ્રેશન, તીવ્ર ગરમીના મોજા અથવા ઊંચા તાપમાનને કારણે થાય છે. આમાં માથામાં ભારેપણું, આખા માથામાં દુખાવો અથવા થાક જેવી ફરિયાદો હોય છે. આ સામાન્ય રીતે તડકામાં રહ્યા પછી અથવા બહારથી આવ્યા પછી શરૂ થાય છે. માઈગ્રેન એક ન્યુરોલોજીકલ સમસ્યા છે, જ્યારે ગરમીથી થતો માથાનો દુખાવો હવામાન અને બાહ્ય પરિસ્થિતિઓ સાથે સંબંધિત છે. બંને માટે સારવાર અને નિવારણની પદ્ધતિઓ પણ અલગ અલગ છે. પ્રશ્ન: બાળકો-વૃદ્ધોમાં માથાનો દુખાવો કેવી રીતે ઓળખવો અને તેમની સંભાળ કેવી રીતે રાખવી? જવાબ: બાળકો-વૃદ્ધો બંનેમાં ડિહાઇડ્રેશન અને ગરમી સહન કરવાની ક્ષમતા ઓછી હોય છે. તેથી, તેમની ખાસ કાળજી લેવી જરૂરી છે. બાળકોમાં માથાનો દુખાવો, ચીડિયાપણું, રડવું, સુસ્તી અને ભૂખ ન લાગવી જેવા લક્ષણોનો અનુભવ થઈ શકે છે. જ્યારે વૃદ્ધોમાં નબળાઈ, વધુ પડતો પરસેવો અને માથામાં ભારેપણું જેવા લક્ષણો જોવા મળે છે. માથાનો દુખાવો અટકાવવા માટે તેમને પુષ્કળ પાણી પીવા માટે પ્રોત્સાહિત કરો. બપોરે તડકામાં બિલકુલ બહાર ન જાવ. પ્રશ્ન: ઉનાળામાં માથાનો દુખાવો ટાળવા માટે કયા ઉપાયો છે? જવાબ: આ માટે, સૌથી અસરકારક ઉપાય એ છે કે પુષ્કળ પાણી પીવું અને તડકામાં બહાર જવાનું ટાળવું. આ સિવાય, કેટલીક બીજી બાબતો ધ્યાનમાં રાખો. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી આ સમજો- પ્રશ્ન: ઉનાળામાં માથાનો દુખાવો થાય તો કયા ઘરેલું ઉપચાર અપનાવી શકાય? જવાબ: હા, ઉનાળામાં થતા માથાના દુખાવામાં ઘરેલું ઉપચાર ઘણી હદ સુધી રાહત આપી શકે છે. આ પગલાં શરીરને ઠંડુ કરવામાં અને ડિહાઇડ્રેશન અટકાવવામાં મદદ કરે છે. પ્રશ્ન- શું અમુક ખોરાક અને પીણાં માથાનો દુખાવો પેદા કરી શકે છે? જવાબ: ડૉ. અંકિત પટેલ કહે છે કે હા, કેટલાક ખોરાક અને પીણાં શરીરને ડિહાઇડ્રેટ કરે છે. આનાથી માથાનો દુખાવો થવાનું જોખમ વધે છે. જેમ કે- પ્રશ્ન: જો ઉનાળામાં માથાનો દુખાવો થાય તો તાત્કાલિક શું કરવું જોઈએ? જવાબ- આ માટે, સૌ પ્રથમ તાત્કાલિક ઠંડી જગ્યાએ જાઓ અને આરામ કરો. થોડા સમય પછી, ધીમે ધીમે પાણી પીવો. તમે તમારા કપાળ પર કોલ્ડ કોમ્પ્રેસ પણ મૂકી શકો છો. આ ઉપરાંત, જરૂરિયાત મુજબ ડૉક્ટરની સલાહ લેવી પણ મહત્વપૂર્ણ છે. પ્રશ્ન- શું ઓવર-ધ-કાઉન્ટર દવાઓ માથાના દુખાવામાં રાહત આપી શકે છે? જવાબ: હા, કેટલીક ઓવર-ધ-કાઉન્ટર દવાઓ ઉનાળાના માથાના દુખાવામાં રાહત આપી શકે છે. જો કે, તેનો નિયમિત ઉપયોગ કરતા પહેલા, ચોક્કસપણે ડૉક્ટરની સલાહ લો. પ્રશ્ન- કઈ પરિસ્થિતિમાં ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે? જવાબ: મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, જો કોઈ વ્યક્તિ ગરમીથી દૂર જાય અથવા પૂરતું પાણી પીવે, તો સમય જતાં તેનો માથાનો દુખાવો ઓછો થઈ જાય છે. પરંતુ જો માથાનો દુખાવો ખૂબ જ તીવ્ર હોય અને સતત રહેતો હોય અથવા તેની સાથે ખૂબ તાવ, ગરદન જકડાઈ જવી, દ્રષ્ટિની સમસ્યા જેવા લક્ષણો હોય, તો તાત્કાલિક ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો.
ઉનાળાની ઋતુમાં તડકો, લૂ અને શરીરમાં પાણીની ઉણપ જેવા કારણોસર માથાના દુખાવાની સમસ્યા સામાન્ય બની જાય છે. તબીબી ભાષામાં તેને 'હીટ હેડેક' કહેવામાં આવે છે. અમેરિકન એકેડેમી ઓફ ન્યુરોલોજી અનુસાર, અતિશય ગરમી અને હવાનું ઓછું દબાણ માથાના દુખાવાનું જોખમ વધારે છે. જોકે, યોગ્ય માહિતી અને કેટલાક સલામતીનાં પગલાંથી આ સમસ્યા ટાળી શકાય છે. તો, આજે કામના સમાચારમાં આપણે ઉનાળામાં થતા માથાના દુખાવા વિશે વિગતવાર વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણશો કે- નિષ્ણાત: ડૉ. અંકિત પટેલ, કન્સલ્ટન્ટ જનરલ ફિઝિશિયન, એપોલો સ્પેક્ટ્રા હોસ્પિટલ, જયપુર પ્રશ્ન- ઉનાળામાં માથાના દુખાવાની સમસ્યા કેમ વધે છે?
જવાબ: જનરલ ફિઝિશિયન ડૉ. અંકિત પટેલ કહે છે કે ગરમીથી સીધો માથાનો દુખાવો થતો નથી. પરંતુ ડિહાઇડ્રેશન, તડકો અને ગરમીનો થાક જેવા અન્ય પરિબળો માથાના દુખાવાને વધારી શકે છે. ગરમીનો થાક એ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં શરીર વધુ ગરમ થઈ જાય છે અને પોતાને ઠંડુ કરવામાં અસમર્થ હોય છે. આ સામાન્ય રીતે ઊંચા તાપમાન અથવા વધુ પડતા પરસેવાને કારણે થાય છે. આ ઉપરાંત, અતિ તડકા અને પરસેવાને કારણે, શરીરના પ્રવાહી અને આવશ્યક ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ ઓછા થઈ જાય છે. જો આ તાત્કાલિક પૂર્ણ ન થાય, તો તેનાથી માથાનો દુખાવો પણ થઈ શકે છે. ઉનાળામાં માથાના દુખાવા થવાના અન્ય કેટલાક કારણો પણ હોઈ શકે છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી આ સમજો- પ્રશ્ન- ઉનાળામાં માથાના દુખાવા સાથે બીજા કયા લક્ષણો દેખાઈ શકે છે?
જવાબ- ડૉ. અંકિત પટેલ સમજાવે છે કે ઉનાળામાં માથાનો દુખાવો ઉપરાંત, મોં અને હોઠ સુકાઈ જવા, ચક્કર આવવા અને નબળાઈ જેવા કેટલાક અન્ય લક્ષણો પણ જોવા મળી શકે છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી આ સમજો- પ્રશ્ન- હીટસ્ટ્રોકને કારણે માથાનો દુખાવો કેટલો ખતરનાક છે?
જવાબ- હીટસ્ટ્રોક એક ગંભીર સ્થિતિ છે. તેનાથી શરીરનું તાપમાન 39.4 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી ઉપર વધવા સાથે ગંભીર માથાનો દુખાવો અને બેભાન થવું જેવા લક્ષણો થઈ શકે છે. આ એક મેડિકલ ઈમરજન્સી છે. આ સ્થિતિમાં, તાત્કાલિક ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરવો જરૂરી છે. પ્રશ્ન- ગરમીથી થતા માથાના દુખાવા અને માઈગ્રેન વચ્ચે શું તફાવત છે?
જવાબ: માઈગ્રેન સામાન્ય રીતે માથાની એક બાજુએ તીવ્ર દુખાવો કરે છે. આ સાથે, પ્રકાશ અને અવાજ પ્રત્યે સંવેદનશીલતા અને ઉબકા પણ આવી શકે છે. બીજી બાજુ, ગરમીને કારણે માથાનો દુખાવો ડિહાઇડ્રેશન, તીવ્ર ગરમીના મોજા અથવા ઊંચા તાપમાનને કારણે થાય છે. આમાં માથામાં ભારેપણું, આખા માથામાં દુખાવો અથવા થાક જેવી ફરિયાદો હોય છે. આ સામાન્ય રીતે તડકામાં રહ્યા પછી અથવા બહારથી આવ્યા પછી શરૂ થાય છે. માઈગ્રેન એક ન્યુરોલોજીકલ સમસ્યા છે, જ્યારે ગરમીથી થતો માથાનો દુખાવો હવામાન અને બાહ્ય પરિસ્થિતિઓ સાથે સંબંધિત છે. બંને માટે સારવાર અને નિવારણની પદ્ધતિઓ પણ અલગ અલગ છે. પ્રશ્ન: બાળકો-વૃદ્ધોમાં માથાનો દુખાવો કેવી રીતે ઓળખવો અને તેમની સંભાળ કેવી રીતે રાખવી?
જવાબ: બાળકો-વૃદ્ધો બંનેમાં ડિહાઇડ્રેશન અને ગરમી સહન કરવાની ક્ષમતા ઓછી હોય છે. તેથી, તેમની ખાસ કાળજી લેવી જરૂરી છે. બાળકોમાં માથાનો દુખાવો, ચીડિયાપણું, રડવું, સુસ્તી અને ભૂખ ન લાગવી જેવા લક્ષણોનો અનુભવ થઈ શકે છે. જ્યારે વૃદ્ધોમાં નબળાઈ, વધુ પડતો પરસેવો અને માથામાં ભારેપણું જેવા લક્ષણો જોવા મળે છે. માથાનો દુખાવો અટકાવવા માટે તેમને પુષ્કળ પાણી પીવા માટે પ્રોત્સાહિત કરો. બપોરે તડકામાં બિલકુલ બહાર ન જાવ. પ્રશ્ન: ઉનાળામાં માથાનો દુખાવો ટાળવા માટે કયા ઉપાયો છે?
જવાબ: આ માટે, સૌથી અસરકારક ઉપાય એ છે કે પુષ્કળ પાણી પીવું અને તડકામાં બહાર જવાનું ટાળવું. આ સિવાય, કેટલીક બીજી બાબતો ધ્યાનમાં રાખો. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી આ સમજો- પ્રશ્ન: ઉનાળામાં માથાનો દુખાવો થાય તો કયા ઘરેલું ઉપચાર અપનાવી શકાય?
જવાબ: હા, ઉનાળામાં થતા માથાના દુખાવામાં ઘરેલું ઉપચાર ઘણી હદ સુધી રાહત આપી શકે છે. આ પગલાં શરીરને ઠંડુ કરવામાં અને ડિહાઇડ્રેશન અટકાવવામાં મદદ કરે છે. પ્રશ્ન- શું અમુક ખોરાક અને પીણાં માથાનો દુખાવો પેદા કરી શકે છે?
જવાબ: ડૉ. અંકિત પટેલ કહે છે કે હા, કેટલાક ખોરાક અને પીણાં શરીરને ડિહાઇડ્રેટ કરે છે. આનાથી માથાનો દુખાવો થવાનું જોખમ વધે છે. જેમ કે- પ્રશ્ન: જો ઉનાળામાં માથાનો દુખાવો થાય તો તાત્કાલિક શું કરવું જોઈએ?
જવાબ- આ માટે, સૌ પ્રથમ તાત્કાલિક ઠંડી જગ્યાએ જાઓ અને આરામ કરો. થોડા સમય પછી, ધીમે ધીમે પાણી પીવો. તમે તમારા કપાળ પર કોલ્ડ કોમ્પ્રેસ પણ મૂકી શકો છો. આ ઉપરાંત, જરૂરિયાત મુજબ ડૉક્ટરની સલાહ લેવી પણ મહત્વપૂર્ણ છે. પ્રશ્ન- શું ઓવર-ધ-કાઉન્ટર દવાઓ માથાના દુખાવામાં રાહત આપી શકે છે?
જવાબ: હા, કેટલીક ઓવર-ધ-કાઉન્ટર દવાઓ ઉનાળાના માથાના દુખાવામાં રાહત આપી શકે છે. જો કે, તેનો નિયમિત ઉપયોગ કરતા પહેલા, ચોક્કસપણે ડૉક્ટરની સલાહ લો. પ્રશ્ન- કઈ પરિસ્થિતિમાં ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે?
જવાબ: મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, જો કોઈ વ્યક્તિ ગરમીથી દૂર જાય અથવા પૂરતું પાણી પીવે, તો સમય જતાં તેનો માથાનો દુખાવો ઓછો થઈ જાય છે. પરંતુ જો માથાનો દુખાવો ખૂબ જ તીવ્ર હોય અને સતત રહેતો હોય અથવા તેની સાથે ખૂબ તાવ, ગરદન જકડાઈ જવી, દ્રષ્ટિની સમસ્યા જેવા લક્ષણો હોય, તો તાત્કાલિક ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો.
What's Your Reaction?
Suraj Singh
hello
